ROUGIÉ - lo Chapacan

Lou chiapacan o chapacan

Ço que vous vau counta l'ai vist dins Gardano quouro èro jouine à l'entour dis annado cinquanto, crese pièi que l'ai plus jamai vist à parti de la debuto dis annado seisanto.

Vous vau parla d'un ome que ié disien lou "chiapacan" o lou "chapacan" qu'èro aquèu d'aqui qu'aganto li can barrulaire pèr carriero. Nautre, li "lipo toupin" qu'es l'escais-noum dis estajan de Gardano (Me fau pas demanda lou perqué) disèn "chapacan". Es un mot dóu parla Marsihés que vendrié bessai de l'italian "chiappare" que vòu dire aganta e "can" pèr chin o tambèn de l'óucitan "chapar" que vòu dire aganta e "can" pèr chin.

Dins la vido vidanto, lou chapacan es un ome brutelous, sènso suen, tambèn es un mot emplega pèr dire que quaucun es mau engimbra, valènt à dire mau vesti. Acò s'apren que l'ome qu'agantavo li chin èro souvènti - fes un pau sóuvage. Mai basto d'etimoulougìo : vaqui ço qu'ai vist faire pèr lou chapacan proche la plaço de Gueydan mant - un - cop.

Me ramente plus lou noum de l'ome qu'agantavo li chin barrulaire, mai vous pode assegura qu'avié lou biais pèr atira devers éu li can e lis aganta. Avié uno longo pergo 'm’ uno cordo que coulissavo dins d’anèu e que s'acabavo pèr un nous courredou. Quouro lou chin èro proche d'éu, passavo autour dóu còu de la bèsti lou nous courredou e tiravo lèu - lèu sus la cordo, menavo pièi lou chin au founs d’uno gàbi qu'èro sus uno carreto, barravo la porto sènso lacha la pergo qu'èro un pau mai courteto que la loungour de la gàbi, fasié passa la pergo à travès li barrèu, lachavo la cordo pèr destaca lou chin e sourtié la pergo. Ansin la bèsti, que de fes que i'a èro enrabiado, poudié pas mordre lou chapacan.

Quouro i'avié uno chino en calour seguido pèr mant un mascle, lou chapacan agantavo d'en proumié la chino pièi èro eisa de passa lou nous courredou i can, que coume di couioun viravon à l'entour de la gàbi sus la carreto.

Aro, me fau vous dire que lou pres-fa èro pas acaba. Li chin èron mena dins un claus ounte èron garda vue jour. Lou prouprietàri d'un chin aganta pèr la "carreto" avié vue jour pèr lou recaupre e paga l'emendo. A la fin di vue jour li can encaro dins lou claus èron tua. Lou chapacan avié marrido renoumado perdequé li gènt sabien que li can èron tua se l'emendo èro pas pagado.

Es eisa de coumprendre que de dire à quaucun "siés un chapacan" es pas un coumplimen !!!! Pamens de fes que i'a aquéu mot pòu s'emplega 'm’ un sèns amerma : dire à quaucun "siés un chapacan" revèn à dire "siés un destrùssi"

Vaqui l'istòri dóu chapacan.

Rougié