Lou Pichot Roudanen
- 25.04.2020
-
LPR.12, en lengo nostro
) Lou tierça perdènt :
Franço : 22.614 décès + de counfierma li 9.000 mort à doumicilo countamina pèr lou virus d’après l’estimacioun de MG Franço.
S’èro lou cas passarian li 30.000 mort.
Chifro pèr l’Espagno : 22.902 mort e l’Italìo : 26.384 mort
Sian en trin de prevèire lou tourna regulié de vosto revisto Li Nouvello de Prouvènço. Dins l’espèro vous mandan uno garbo d’info sus la situacioun atualo à respèt de la pandemìo dóu corona-virus, apela tambèn covid-19. Aqueste tèste es apoundu en fourmat PDF à noste mandadis. Poudrés, à voste tour, lou manda en tóuti vòsti couneissènço, pèr faire uno CADENO PROUVENÇALO de reinfourmacioun.
2) De novo de la Coumboscuro, dins lou parla prouvençau de nòstis ami d’eilabas dins li valèio dóu Piemount :
Gramaci de vostre mandadis sempre mai pountuau.
Per vous passar e novo de nosti valado es simple: lou virus s’aresto encò di pais de la plano e per lou moument aven pas de novo de gent malauto dins li valeio prouvençalo dòu Piemount. Despéi lou 3 de mars en Italio lou mounde es “counfinà” dins meisoun, mai sian segur que dins nosti mountagno sian mies que en li vilage ou li vilo, perde-que sian dins la naturo.
Acò vòu dire que respeten la reglo, mai aven uno “grando meisoun” de pra, de bouòsc, de routo e pasturage libre, senço degun. Alouro noste temp lou passen a far de bouòsc e a retirar li brancho que la nèu a fach toumbar. Ben leu sarè la primo e aven rastelà li pra per esperà que creisse l’erbo e far lou fen.
Apres dòu 4 de mai sabaren se saren libre d’anar e venir coumo avans. Demai l’estiéu avanço mai per li manifestacioun prouvençalo qu’avian abitudo de far saben pas se nous dounaren li permicioun. Aquelo marìo malautié nous alassarè encaro per de long temps , beléu senço nous toucà, mai nous chambiarè la vido e lis abitudo. Acò es segur! Dàvi ARNEODO
3) Adessias Benjamin Gloaguen
Èro musician proufessiounau, chèfe d’ourquèstro, chèfe de cor, coumpousitour. Nascu au Perou, avié barrula un pau de pertout pèr viéure soun mestié, en Americo, en Éuropo, en Franço. Un tèms, à la fin dis annado 1980, èro esta chèfe de cor à l’opera d’Avignoun. En fin de carriero, avié chausi de planta caviho dins nosto vilo. Lou prouvençau l’interessè e seguiguè dos annado li cous de Parlaren Païs d’Avignoun, mai si proublèmo de santa ié permeteguèron pas de li countunia. Avèn aprés sa despartido. Malautejavo di póumoun, lou coronavirus l’a pas manca. Avié 82 an. A sa mouié, à si dous fiéu, presentan nòsti coumplancho li mai entristesido. BD
3) E pèr legi en esperant lou descounfinamen :
n Bono-di lou soustèn de la Vilo d’Avignoun e de la Regioun Prouvènço-Aup-Coustiero d’Azur, es esta poussible, pèr li Calèndo de 2019, de tourna edita lou libre maje d’Enri Bouvet (1805-1905) : Moun Vièi Avignoun.
Enri Bouvet fuguè mèstre en gai sabé e l’un di cepoun de la chourmo de L’Aiòli, lou journau de Frederi Mistral.
Èro un patrioto avignounen e prouvençau. Es après sa despartido que sa sorre, Isidourino, en 1907, decidè de recampa dins un recuei tóuti li crounico e pouèmo de soun fraire. Lou libre fuguè edita à Vilo-Diéu, pèr la Grando Empremarié Prouvençalo.
Coume «Moun Vièi Avignoun» es esta agouta despièi l’an pèbre, es lou regreta Jan Bouvet, de la carriero Petramalo en Avignoun, rèire-nebout d’Enri, qu’encouragè «Li Nouvello de Prouvènço» e l’Oustau de la Culturo Prouvençalo d’Avignoun de n’en faire uno novo edicioun. Es uno colo valènto de militant de Parlaren e de sòci dóu Flourege que prenguè en cargo lou tout-obro.
Aquesto novo edicioun la vaqui, drudo de si 320 pajo, emé 58 tèste autenti de Bouvet counsacra à l’Avignoun de soun tèms e d’avans, que poudrié segur pas recounèisse sa ciéuta tant à evoulua e tant s’es urbanisado.
Lou libre de Bouvet, pamens, nous pourgis un image famihié en presentant tóuti li carateristico de la ciéuta : lou Rose, la Roco de Dom, lou Palais di Papo, li bàrri, li porto dins li bàrri, li mounumen, li glèiso, li tradicioun poupulàri (vuei despareigudo, coume la Carreto de la Sant-Fiacre), li Penitènt, li marcat, lis endustrìo, li gènt celèbre (Esperit Calvet, Salviati, Jan Alten, Jóusè Vernet, Esperit Requien etc).
«Moun Vièi Avignoun» óublido pas Jacoumar e sa Jacoumardo, ansin que la Font-Cuberto, lou Plan d’Avignoun, la Bartalasso, lou Pont Sant-Benezet, lou tèms benesi di guingueto e, de l’autro man dóu Rose, Pont d’Avignoun, Vilanovo d’Avignoun, Pijaut e soun estang e Recafort emé soun roumavage. Es, fin finalo, un doucumen precious sus l’Avignoun d’antan, counta e racounta pèr un de si fiéu. Vaqui enfin Pamparigousto mounte Isidourino e Enri reçaupien li felibre, lis artisto e tóuti sis ami.
L’edicioun es aumentado d’un fube de noto e enlusido de 52 ilustracioun d’epoco. Es un libre de pas manca e un bèu presènt pèr li Fèsto de Nouvè.
De nouta que, coume lou faguè Isidourino, lou tèste es entieramen en prouvençau. n
Pèr croumpa o coumanda
Moun Vièi Avignoun :
320 pajo. 52 ilustracioun. Fourmat 17x22,5.
Se pòu croumpa vers :
* Parlaren en Vaucluso, 42 Bd Sixte Isnard, 84000 Avignoun.
jc.roux.regordane48@gmail.com
* Pres : 20 éurò se lou libre es pres en Avignoun vers Parlaren (pica au pourtihoun dóu 42 Bd Sixte Isnard) - faudra pèr acò vous descounfina.
* o 25 éurò emé li frès de port pèr uno coumando pèr la Posto. Chèque à l’ordre di Nouvello de Prouvènço, 42 Bd Sixte Isnard, 84000 Avignoun.
Sus li bord dóu grand Rose es aqui la ciéuta
Mounte, un jour, ié venguè sèire la papauta
E d’elo n’a garda si bàrri pèr courouno
Emé soun vièi palais que lou soulèu poutouno.
Avignoun, terro astrado, au soulèu dóu Miejour
Se n’es plus Capitalo, eh bèn, sara toujour
Vilo di souveni que gardan en memòri.
Enri Bouvet
4) Anulacioun dis ativeta dis Assouciacioun Parlaren (à jour lou 25.04) :
Parlaren Bedarrido – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - 13.03 : Counferènci «Li creaturo fantastico de Prouvènço».
- 14.03 : Ditado Regiounalo - 19.03 : Roudelet voucau à Sablet
- 25.03 : Inaguracioun carriero Cacarribò e negado di Lume.
- 26.03 : Roudelet voucau à Baumo de Venisso e lou 02.04.
- 28.03 : Rescontre emé l’escrivan Alan Martin. - 04.04 : Escapado culturalo à Cassis.
- 04 au 09.05 : Espousicioun «Li fèsto à l’entour di creaturo fantastico de Prouvènço».
- 09.05 : Counferènci «Uno dinastìo de Tarasco» - 10.05 : Escapado à la Font de Vaucluso.
- 21.05 : Participacioun au passo-carriero de la fiero di chivau.
- 14.06 : Recampado à Bedouin - 24.06 : Fiò de Sant-Jan. - 28.06 : Fèsto de la meissoun.
Parlaren à Bouleno – Anulacioun :
- Cous de prouvençau enjusquo Setèmbre. Messo en plaço d’uno countinuita pedagougico emé courrièl d’atualita en prouvençau, ressourso pedagougico e devè à l’oustau.
- Ativeta dóu CDP e de l’acuei dóu publi, represso poussiblo segound li coundicioun de levado dóu counfinamen. Pamens es assegurado uno vèio amenistrativo.
- Fèsto prouvençalo 2020 previsto lou 14 de Jun. - Fèsto de la musico e de la Sant-Jan.
Parlaren Cadarousso – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - Lotò prouvençau dóu 15 de Juliet, repourta au 11 d’Óutobre.
Parlaren Caumount – Anulacioun : - Cous de prouvençau - Fiò de Sant-Jan.
Parlaren à Jounquiero – Anulacioun :
- Cafè prouvençau dóu 10 d’abriéu. - Cous de prouvençau enjusquo lou 28 de Mai
- Tiatre à St-Savournin d’Avignoun lou 6 de Jun e lou 13 de jun à Bedouin.
Parlaren la Cabro d’Or - Anulacioun : di cous de prouvençau. Lis escoulan beneficion, pamens, di travai pedagougi destribuï pèr internet de Daniè Chabert. Anulacioun de la fèsto dóu 13 de Jun à la sèuvo di cèdre.
Parlaren à Mouriero - Anulacioun : di cous de prouvençau e de sa matinado de tiatre dóu 19 d’Abriéu emé «cantaren Venasco».
Parlaren en Vaucluso – Anulacioun : Estage emé Parlaren Nioun, l28 de Mars, à Nioun.
Li Nouvello de Prouvènço - Anulacioun :
- AG previsto lou 30 de Mars. - Numerò de Mars-Abriéu de la revisto.
- Estage emé Caminan lou 16 de Mai au Bouis di Barounié.
- Estage à-z-Ais de Prouvènço, emé A’Cantari, lou 13 de Jun.
Parlaren Païs d’Avignoun – Anulacioun :
- 2 Cous de prouvençau d’Avignoun e 1 à Rougnouna. Li cous se perseguisson pamens pèr courrièl emé lis escoulan qu’an uno adrèisso internet emé Bernat Deschamps. AG previsto pèr lou 13 de Mars. - Fèsto de la Musico lou 21 de Jun.
Parlaren Roubioun – Anulacioun :
- Cous de prouvençau. - Sourtido au Palais dóu Roure e à Maiano.
- Repas de fin d’annado escoulàri e de soun animacioun (Jun).
Parlaren Lou Tor - Anulacioun di sourtido de la troupo de tiatre (Li Galejaire) :
20.03. - Serado prouvençalo à Monsegur sur Lauzon.
27.03 - Vihado à l’Arbousiero à Gadagno. 04.04 - Vesprado de tiatre à Vedeno.
16.05 - Niue di museon à Perno li Font. 06.06 - Vesprado de tiatre à St Savournin.
13.06 - Recampado à Bedouin. Vesprado de tiatre 15.06 - Respeli, serado de tiatre. 10.07 - Vesprado de tiatre à Carpentras. 14.07 e 17.07 - Tiatre deforo à Perno li Font. > Àutris ativeta anulado : 03.05 - 03/05 Printemps du Beffroi au Thor (Journado prouvençalo inaguracioun d’uno carriero e vesprado de tiatre). - Fiò de Sant-Jan.
Parlaren Vaurias - Anulacioun di cous de prouvençau. Reprendran à la rintrado.
5) Au 25.04.2020 à 18 h la situacioun en Franço, pèr la pandemìo de coronavirus, èro de :
- 14.050 mort en espitalisacioun + 8564 mort en EHPAD + li 9.000 mort à doumicilo estima pèr MG Franço que soun d’óuficialisa...
Aqueste toutau dounc pren pas encaro en comte les décès à doumicilo degu au virus. De Mars de 2019 à Mars de 2020 i’agu un surplus d’aquéli décès dins Franço entiero de + 9%. Veiren pèr la chifro di mort à doumicilo la coumparesoun emé li remountado de l’estat-civil. Pièi aquéli d’Abriéu de 2019 à Abriéu de 2020. Emé 9000 mort de plus s’es counfierma passarian davans l’Italìo.
6) Pèr la Regioun PACA au 25.04.2020, e pèr d’uni despartamen dóu Miejour au 24.04.2020, avian li chifro seguènt en resoun de la pandemìo de covid-19 :
Aup de Prouvènço-Auto: 7 mort, 30 espitalisacioun, 2 reanimacioun.
Ardecho* : 53 mort.
Ariejo* : 2 mort.
Audo* : 44 mort.
Aup-Marino : : 122 mort, 259 espitalisacioun, 47 reanimacioun.
Àutis-Aup : 6 mort, 41 espitalisacioun, 8 reanimacioun.
Auto-Lèiro* : 7 mort.
Aveiroun* : 20 mort.
Bouco-de-Rose : 362 mort, 974 espitalisacioun, 180 reanimacioun.
Cantau* : 3 mort. Creuso* : 5 mort.
Dourdougno* : 6 mort.
Droumo* : 108 mort.
Erau* : 96 mort.
Gard* : 36 mort.
Lousèro* : 0 mort.
Pirenèu Óurientau (Catalougno)* : 25 mort.
Var : 102 mort, 300 espitalisacioun, 39 reanimacioun.
Vaucluso : 26 mort (+6 en EHPAD), 77 espitalisacioun, 14 reanimacioun.
En quau fau apoundre pèr la Regioun PACA 247 persouno morto en EHPAD e nouta que 101 residènt mort à l’espitau soun coumprés dins li chifro dis espitalisacioun.
Adounc pèr aquesto Regioun Prouvènço-Aup-Coustiero d’Azur avian :
881 mort, 1693 espitalisacioun, 290 reanimacioun, manco li mort au siéu.
Pèr li despartamen en foro de PACA, signalan que la chifro di décès au 22.04.2020. Avèn pas la chifro dis EHPAD e di mort à doumicilo.
6) Evoulun de la situacioun dins lou mounde óucidentau pèr ordre d’impourtanço dóu noumbre de mort au 23.04.2020 :
USA : 46.996 (dont Etat de New-York : 14828)
Italie* : 25.085
Espagno* : 21.717
Franço* : 21.372 (manco li mort dóu covid-19 à doumicilo).
Reiaume Uni* : 18.100, mai belèu forço mort à doumicilo.
Bèugico* : 6262
Alemagno* : 5211
Oulando* : 4084
Canada : 1966
Suèdo : 1937
Souisso* : 1508
Pourtugau* : 820
Russìo : 513
Austrìo* : 510
Roumanìo : 508
Poulougno : 426
Danemark : 384
Oungrìo : 225
Tchequìo : 208
Nourvejo : 186
Finlando : 149
Serbìo : 134
Grèço : 121
Lissembourg* : 83
Eslouvenìo : 79
Moldavìo : 76
Bielourussìo : 58
Macedoine : 56
Bousnìo-Herzegouvino : 53
Bulgarìo : 49
Crouatìo: 48
Estounìo : 44
Lituanìo : 38
Albanìo : 27
Chipro : 17
Eslouvaquìo : 14
Letounìo : 11
Mountenegro : 5
Malto : 3
Signalan lou numerò dóu 23 d’Abriéu de Vaucluse Matin
qu’a douna 1 pajo entiero d’estùdi e d’analiso sus li despartamen cubert
pèr soun edicioun.
Gramaci
Vous dounan dins li pajo 6 e 7
l’evoulun de la situacioun dins
lou mounde. Seguiran dins un autre
buletin que s’es necite
Pajo 6 : 8 païs marca pèr un * e que soun lou cor de l’Éuropo + lou Reiaume Uni toutalison :
104.569 mort dóu covid-19
Lis autre ne represènton que :
5452 mort
Pajo 7 : avès quàuqui dounado
moundialo.
Seguissènt, subre-tout, l’evoulun de la situacioun dins li gràndi plano dis USA
e dóu Canada.
7) Analiso de la situacioun de la pandemìo de covid-19 (o coronavirus), au 24.04.2020, dins lou relarg d’espandimen di Nouvello de Prouvènço : li despartamen soun aqui classa pèr numerò.
Ramentan que la toco d’un journau o d’uno revisto es de s’óucupa, tambèn, de la poupulacioun de nòsti regioun.
Noumbre di mort pèr despartamen de la Regioun Prouvènço-Aup-Coustiero d’Azur e di despartamen vesin de lengo nostro :
04 : 161.980 abitant, 24 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 10
05 : 141.300 abitant, 25 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 6
06 : 1.083.310 abitant, 252 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 179
07 : 325.712 abitant : 59 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 126
13 : 1262.024.162 abitant, 398 au km2, mort à l’espitau + EHPAD : 443
26 : 511.553 abitant, 184 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 135
30. 744.178 abitant, 127 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 51*
34. 1.144.892 abitant, 184 km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 123*
83. 1.058.740 abitant, 177 au km2, mort à l’espitau + EHPAD : 187
84. 559.479 abitant, 159 au km2, mort à l’espitau + EHPAD : 32
Se fasèn lou ratio décès/100.000 abitant la resulto es aquelo :
07 : 126/3,25 = 38,76 décès pèr 100.000 abitant
13 : 443/12,62 = 35,10 décès pèr 100.000 abitant
26 : 135/5,1 = 26,4 décès pèr 100.000 abitant
06 : 179/10,83 = 16,5 décès pèr 100.000 abitant.
83. 187/10,5 =17,80 décès pèr 100.000 abitant.
34. 123/11,44 = 10,75 décès pèr 100.000 abitant.
30. 51/,74 = 6,49 décès pèr 100.000 abitant
04 : 10/1,62 = 6,17 décès pèr 100.000 abitant
84. 32/,5,5 = 5,81 décès pèr 100.000 abitant
05 : 6/1,41 = 4,25 décès pèr 100.000 abitant.
Counclusioun :
1) 4 despartamen (50, 04, 84, 05) : passon pas lou noumbre de 7 décès pèr 100.000 abitant.
2) 1 despartamen (34) passo de gaire li 10 décès/100.000 abitant.
3) 2 despartamen soun dins la meme fourqueto (06 e 83).
4) Lou despartamen 26 fai cavalié soulet. Perqué?
5) Dous despartamen (13 e 07) soun entre 35 e 30 décès pèr 100.000 abitant. Pèr l’Ardecho es-ti qu’acò vendrié de la forto mourtalita en EHPAD? Nouta *: soun belèu pas coumpletamen seguro.
8) Lou Prouvençau pèr li mòti emé Reinié Moucadel :
Leiçoun 15 : Lou bout dóu bout…(08/04/2020).
E bè vaqui, pichot, ié sian!... lou bout dóu bout…la fin dóu mounde…pu rèn à dire… pu rèn à escriéure… la man palaficado (figée), la plumo que vòu pu faire avans, l’encro que se caio (qui se prend)… l’óupilacioun (l’obsession) de la pajo blanco… «sur le vierge papier que sa blancheur défend, disié, à gaire proche, Mallarmé (1)…lou vièi Mouc mut coume uno escarpo (muet comme une carpe), se coume de brusc (sec comme de la bruyère)… au bout de quinge pichot jour, tóuti li sourgènt abena (toutes les sources à sec), tóuti li lauroun esbegu (toutes les mares épuisées)… lou grand desert blanc de sau e de cèndre… pu rèn dins la tèsto, rèn au bout di det… des crépuscules blancs tiédissent dans mon crâne… (Mallarmé, encaro…)…lou noun-rèn (le néant)… lou grand trau…lou gourg (le gouffre), lou garagai (l’abime)…li cinq biòu que se descabèstron (les cinq boeufs qui ôtent leur joug), batudo coumplido (journée faite) e pres-fa acaba, e que volon pu rèn saupre…
- Hòu, Moucadèu… de que nous fas? Coumprenèn pu rèn à ti dire… Siés clar coume de pego (de la poix)! …linde coume un gaudre après la chavano (limpide comme un torrent après l’orage) e sourne (sombre) coume se t’anaves penja à la platano…
- D’aise, d’aise, lis ami… Acò‘s pas rèn o pas grand causo… Un pichot moumenet de panico literàri, l’impressioun fugidisso (fugitive) que pu rèn vai sourti de l’estilò, que pu rèn vai greia de la tèsto e que i’aura ges de deman…
- Anen, anen, nous vas pas leissa toumba au bout de dos pichòti semano, en plen counfinamen courounò-couviden! Nous vas pas leva noste pan quoutidian, nosto biasso journadiero… Zóu, zóu, sursum corda, que diantre!
- Quin de sort! De que fau pas faire! Bon, vai bèn, me ié vau mai groupa, mai sabe pas trop mounte vau… Veiren bèn… E d’abord vous dève (je vous dois) un pau d’esplico : qu’es acò, aquéli cinq biòu que disiéu un pau pus aut? De mounte sorton? – Ei just uno poulido devinaio (devinette) que se trovo dins lou Tresor dóu Felibrige, lou grand diciounàri de Mistral. La vaqui : «Champ blanc, semenço negro, cinq biòu fan la rego» (champ blanc, semence noire, cinq boeufs traçent le sillon). N’i’a plen coume acò, de devinaio, dins lou Tresor. E aquelo la trove proun poulideto : champ blanc : la fueio de papié; semenço
negro : lou grafignage de l’encro e de l’escrituro; cinq biòu : li cinq det de la man; fan la rego : traçon li rego d’escrituro… E bè, mi cinq biòu à iéu, adè, voulien pu faire avans…pas mai…
Tè, uno autro pèr faire perdouna lou pichot cop de flaquige d’adè (le petit coup de mou de tout à l’heure) : «Qu’es acò que pòu pourta cènt quintau mai que pòu pas pourta uno clau?» (Qu’est-ce qui peut porter cent quintaux mais qui ne peut pas porter une clé?) La responso, l’aurés que deman, se vous fai rèn… Soun pas poulideto, aquéli devinaio que, partènt di causo li mai ourdinàri de la vido vidanto vous li presènton em’un pichot èr d’estrangeta, que vous li mostron d’un autre biais, souto un autre jour, em’un regard nòu, desbarrassa dis escourriho de l’abitudo (des scories de l’habitude)…coume se venien tout bèu just d’espeli (naître)…
--------------------------
(1) Pouèto proun escur (pas clair) dóu siècle dès-e-nouven (1842-1898), ami d’Aubanel e de Mistral…
Leiçoun 16 : Dins la glèiso… (09/04/2020)
Ai parla de la pèsto de 1720 à Maiano, i’a quàuqui jour…parlarai proubable, dins gaire, dóu coulera de 1854… e justamen, i’a‘n parèu de jour, anave querre de pan vers Cournihoun… enfin, vers Fountaniho…noun, vole dire vers Jirome (Ah! bouto, lis abitudo se perdon pas coume acò, en un vira d’iue (clin d’oeil)… ié fau de tèms emai de tèms…), adounc vau querre moun pan à l’Espigo d’Or, aqui toucant la glèiso (près de l’église)… E se rintraves un moumenet, me dise, saluda un pau li cors sant (les statues des saints) maianen, ié douna un pichot bonjour, uno pichoto capelado…
E rintre dins la glèiso… Ah! segur que m’esperave pas de ié trouva lou mounde espetaclous que se ié vesié i’a trento o quaranto an pèr li fèsto de Nosto-Damo de Gràci… mai quand meme, me disiéu, ié trouvaras bèn un desenau (une dizaine) de persouno esparpaiado (éparpillées) d’eici d’eila, quau davans sant Ro (qui devant saint Roch), quau davans sant Aloi… santo Agueto… sant Jóusè… mai, couquinasso, res… ni ome, ni femo, ni capelan, ni mourgo (religieuse), res… pa‘n cat ! Lou desert de Gòbi èi belèu mai poupla que la glèiso de Maiano au tèms dóu courouna virus…!
M’avance vers l’autar de Nosto-Damo de Gràci…m’esperave de ié vèire un vertadié beluguié (éclairage) de cierge, un caufadou
(chauffoir) espetaclous, un fiò esbrihaudant, de preguiero de flamo mountant vers la Maire de Diéu pèr ié crida ajudo (implorer son aide) e óuteni sa prouteicioun… Ai, ai, ai! Qunto desoulacioun… quatre marrit lumignoun…noun, siguen juste, set, vue, belèu dès lumignoun qu’assajavon de manda vers Aquelo que nous avié sauva dóu coulera, i’a mai de cènt cinquanto an, un pichot lume mourtinèu (moribond), uno flameto trantraianto (hésitante), uno oumbro de lus palinello e fousco (sombre) que fasié pieta…
Es aqui qu’ai coumprés, mai me n’en doutave un pau, qu’entre lis annado cinquanto de nosto jouinesso e l’an 2020, li tèms avien proun chanja!!!
***
Ah! vous deviéu uno responso à la devinaio d’ièr, mai crese que l’avès tóuti trouva : lou Rose, naturalamen, que porto de batèu que peson de milliardas de kilò e qu’uno clau, uno pichoto clau de pas miejo-liéuro ié vai au founs…
Uno autro pèr vuei, tè, pèr vous faire un pau chifra : «Qu’es acò : bèu coume un oustau, pichot coume un dedau (dé à coudre), amar coume lou fèu (fiel), dous coume lou mèu (miel)?».
Leiçoun 17 : Lou tarabastèu… (10/04/2020)
Sian divèndre sant… e, se voulès, anen tourna parti en bousco (à la recherche) dóu tèms perdu e reviéuda (ressusciter) quàuqui souveni di semano santo d’antan…
E pèr acò nous fau redeveni li pichot clerjoun (enfants de choeur) qu’erian, en soutano roujo e subrepelis blanc, au moumen que nous disien que li campano, vengudo mudo (muettes), avien parti à Roumo pèr n’en reveni à plen trignoun (carillons) e pleno voulado lou bèu dimenche de Pasco…
Mai li campano esvalido (disparues), acò empachavo pas lis óufice : lou Dijòu sant…lou Divèndre sant… lou Camin de Crous… li leituro de la Passioun emé si tres o quatre recitaire… e aquéli ceremounié, falié bèn li faire assaupre, pamens, i Maianen, e li clerjoun èron pas qu’un pau fièr, alor, d’èstre li messagié de tout acò…
E li Facebouque e li Messenger de l’epoco, ié disien lou…Tarabastèu!
Ah! lou tarabastèu, aquelo plancho de bos, de nouguié (noyer), crese, que fasié aperaqui 20 cm de large sus 30 de long e dous det d’espés, emé si dous batènt, qu’en la brandussant energicamen à plen de pougno, te fasié un tarabast (tintamarre), un chafaret (vacarme) espetaclous
dins tóuti li carriero dóu vilage mounte passavian en bando miech-ouro avans lis óufice en cridant à plen gousié : «Lou proumié, lou segound, lou darrié de la Passioun!».
E à coustat dóu tarabastèu que passavo de man en man, pèr fin que chascun n’en proufite e siegue un moumen lou rèi de la fèsto, i’avié tambèn li tique-taque (les crécelles) que nòsti gènt (parents) nous fargavon (fabriquaient) ‘mé tres pichòti plancho de bos e que, sènso agué lou prestige dóu tarabastèu, fasien quand meme partido d’aquéli souveni brusissènt (bruyants) de nosto vido de pichot clerjoun maianen…
Ah! mounte a passa, aquéu sant estrumen que déurié trouna en bono plaço dins lou tresor de la glèiso de Maiano coume lou sant relicle (la sainte relique) de nosto enfanço perdudo?
(Ai assaja de vous dessina un tarabastèu e un tique-taque, mai siéu pancaro Van Gogh…!).
***
Ah, i’aura pas de devinaio, vuei, ai déjà fa proun long, e pièi sian encaro en carèmo, fau faire un pau penitènci… Mai vous dève la responso d’aièr : uno responso en quatre moussèu : l’óulivié, l’óulivo, l’óulivo verdo e l’òli…
Leiçoun 18 : Vaio-vèn…(11/04.20)
Ah! lou Macroun a feni pèr se decida, quand meme, de faire lou vaio-vèn de Marsiho pèr veni vèire lou proufessour Raoult… !
Mai lou proublèmo, emé li pouliticaire, èi que sabèn jamai s’èi pèr un rescontre vertadié mounte lou Presidènt, soucitous de l’interès generau dóu païs, se vèn faire uno idèvo la mai pounchudo (la plus précise) poussiblo de la situacioun pèr pièi prendre li bòni decisioun, o s’èi just, coume se dis, un «cop de com’» o pire encaro uno pichoto escourregudo (promenade) eleitouralisto pèr sauva li moble dis eleicioun que mancaran pas de veni à la fin dóu counfinamen…
Basto, n’en saupren belèu un pau mai dilun de-vèspre, bord que, nourmalamen, lou Presidènt dèu parla à la televisioun…
Naturalamen, sabe pas ço que vai dire, que siéu pas dins si pichot papié, mai me sèmblo que, la proumiero causo, se vòu coumunica de-bon ‘mé li Francés e èstre un pau escouta, sarié d’abord de recounèisse tóuti li coufo (bêtises) que soun estado facho dins li proumiéri semano d’aquel afaire e que, que lou vogue o noun (qu’il le veuille ou
non), n’es, éu, lou proumié respounsable : - un, an coumença pèr dire que sarié rèn de mai qu’uno pichoto gripeto… - dous, coume avien ges de masco, an di que servien de rèn, alor que, despièi, n’en cercon e n’en coumandon d’en-pertout… - tres, an refusa de barra li frountiero, e vous rapelas, proubable, lou poste frountalié de Mentoun mounte vesian lis Italian rintra en Franço à plen barrau e sènso ges de countrole dóu tèms que li gabian (douaniers) italian leissavon quàsi res passa… - quatre, an mantengu lou proumié tour dis eleicioun alor que la Buzino i’avié di que sarié un mourtalage (un massacre)… - cinq, an mespresa lou proufessour Raoult qu’èro lou soulet d’agué belèu uno poussibleta de soulucioun ‘mé la clourouquino… - sièis, an leissa de centenau de Francés de Chino rintra dins lis aerouport francés sènso ges de countrole…
Sièis gròssi bourdasso, adounc, e proubable que n’óublide…
E bè de que ié sarié au Macroun de coumença pèr recounèisse aquélis errour ? Un pichot coudoun (dépit) d’amour-propre ? Quouro sias aqui mounte se trovo, à la tèsto de l’Estat, e que ié sias pèr ço qu’avès fa tout ço que falié pèr i’èstre, i’a belèu autro causo a faire passa davans (à mettre en premier) que sis estat d’amo….
E pièi, recounèisse sis errour, èi pas s’apichouti (se diminuer)… Au rebous (au contraire), recounèisse sis errour sarié faire provo d’inteligènci e d’umanita…
N’auren-ti la provo dilun de-vèspre? Tendriéu belèu pas l’escoumesso! (J’en ferais pas le pari)…
A! la devinaio de vuei, bèn en raport‘mé lou moumen que sian :
Qu’es acò?
Uno pichoto bouito blanco que se duerb (s’ouvre) e noun se tanco (et ne se ferme pas)?
*****************
De quàuquis info levado de la telaragno...
* La clouroquino : l’armado franceso pren sieun de sis ome, en particulié aquéli que fan partido de l’óuperacioun Barkhane. Vèn de faire...en Chino... un «achat de précaution», destina à la Farmacìo Centralo dis Armado. E dire que Sanofi afiermo que n’a...Ramentan qu’en Italìo la clourouquino se croumpo direitamen e sènso pb en farmacìo.
* Masco : Lou gouvèr a dins l’idèio de faire reviéure la fabrico Plaintel, en Bretagno, pèr fabrica de masco Made In France. Fau dite que de masco n’avèn mai que de besoun. Arrivon, arrivon...de Chino, mai mancon toujour...La fabrico de Plaintel poudra, belèu, n’aprouvesiouna la poupulacioun pèr la segoundo erso de la pandemìo de corona-virus, o pèr uno autro pandemìo...
* Jan-Pèire Pernaut : vuei, au journau de TV 1 de 1 ouro de l’après-dina, a larga un bon cop de goulo contro lou gouvèr à prepaus di masco : «C’est comme les masques interdits en pharmacie mais autorisés chez les buralistes, comme les fleuristes fermés pour le 1er mai mais les jardineries ouvertes, comme les cantines bientôt ouvertes mais les restaurants toujours fermés... On a du mal à comprendre tout ça !». «Entre les infos, un jour, sur un déconfinement par région, le lendemain, ce n’est plus par région, s’est-il encore agacé. Un jour, l’école est obligatoire, le lendemain, elle ne l’est plus».
* Taus de mourtalita dóu covid-19 en Franço : l’Institut Pasteur vèn de publica un estùdi de recerco facho emé lou CNRS, en coulabouracioun emé l’INSERM e Santa PUblico de Franço. A douna si counclusioun dins un long coumunica. Demié li responso troubabo lou taus de mourtalita dóu covid-19 es de 0,5 % de la poupulacioun. A precisa que lou mes de Mars de 2020, en noumbre de mort, es inferiour à-n-aquéu de Mars de 2018.
* En Francço, la clourouquino diviso. Au Sénégal, elle rassemble. En première ligne face à l’épidémie de Covid-19, le docteur Moussa Seydi, infectiologue au centre des maladies infectieuses de l’hôpital Fann à Dakar, a choisi, dès les premiers cas, d’utiliser un traitement à la chloroquine pour faciliter la guérison des patients.
Moussa Seydi : L’explication peut tenir en plusieurs points. D’abord, il y a eu des mesures fortes dès le départ concernant la fermeture des frontières, ce qui a empêché la multiplication des cas de Covid-19 importés. L’interdiction des grands rassemblements comme les prières du vendredi nous ont également permis de réduire d’emblée le flux de nouveaux cas. Ensuite, nous avons pris en charge les cas que nous avons eu de manière assez précoce. Dès le 19 mars, nous avons mis en place un protocole de prise en charge des patients les moins graves avec un traitement à l’hydroxychloroquine – molécule dérivée de la chloroquine, ndlr. Traitement sur lequel pour l’instant j’observe de bons résultats concernant la réduction de la charge virale.
* Alemagno : dóu tèms que Mèste Salomon nous largo chasque sèr si banasto chifro, l’Alemagno, elo, en fasèn fisanço au grand virologue Crestian Drosten se preparo à l’arrivado (se n’i’a) de la segoundo erso de coronavirus o covid-19. - 24.04.2020
-
LPR.11, en lengo nostro
1) Lou tierça perdènt :
Franço : 22.245 décès + de counfierma li 9.000 mort à doumicilo countamina pèr lou virus d’après l’estimacioun de MG Franço.
S’èro lou cas passarian li 30.000 mort.
Chifro pèr l’Espagno : 22.524 mort e l’Italìo : 25.969 mort
Sian en trin de prevèire lou tourna regulié de vosto revisto Li Nouvello de Prouvènço. Dins l’espèro vous mandan uno garbo d’info sus la situacioun atualo à respèt de la pandemìo dóu corona-virus, apela tambèn covid-19. Aqueste tèste es apoundu en fourmat PDF à noste mandadis. Poudrés, à voste tour, lou manda en tóuti vòsti couneissènço, pèr faire uno CADENO PROUVENÇALO de reinfourmacioun.
2) Manifestacioun anulado
2.1. Li persouno que souvèton participa à la peno de la famiho Eyrier, en seguido de la despartido de la regretado Rèino Eyrier, podon adrèissa si coundoulènci à : Mme Christiane Cabeza Eyrier, 15 rue de la Foire à Villeneuve-les-Avignon.
2.2. La Mantenènço Prouvençalo e Eùroupenco di Fiò de Sant-Jan nous assabènto que :
a) La ceremòni de la Flamo en Arle es anulado.
b) Li Fiò de Sant-Jan soun anula dins tóuti li municipalita.
c) La Mantenènço espandira lou Message de Sant-Jan 2020 sus li maiun souciau.
d) La Mantenènço demando que tóuti inoundon li maiun souciau emé de videò, foutò, decouracioun di balaus, souveni.
e) La Recampado en Vaucluso di Fiò de Sant-Jan, que devié se teni à Bedouin, es anulado. Metès vòsti souveni di Recampado passado sus la telaragno.
2.3. Fèsto de la Musico. Se fara pas lou 21 de Jun. Dins forço vilo e coumuno sara rapourtado au mes d’Avoust.
2.4. Musico sacrado e ourgueno en Avignoun. Tóuti li councert de 2019-2020 soun anula. S’agis di creacioun de Isabello Chauvalon, Gregòri Rolland, Luc Antonini, souto la direicioun de Jan-Pèire Lecaudey.
S’atrobon sus youtube e : https:www.musique-sacree-en-avignon.org
2.5. Oustau de la Culturo Prouvençalo d’Avignoun. Coume tóuti li salo assouciativo d’Avignoun es barra. Pèr lou mounde de Parlaren fau telefouna, s’èi de besoun, au 04.90.86.27.76 o ana sus la telaragno vers : jc.roux.regordane48@gmail.com
3) À l’óurigino di Fiò de Sant-Jan en Prouvènço :
Uno foutò istourico : lou 23 de Jun de 1987, au su de Ventour, anavon abra lou Pèro di Fiò de Sant-Jan en Prouvènço. I’avié de senèstro à drecho : Li Boufo-Lesco de Sarrian emé soun blasoun. Pèire-Jan Fabre, Jan-Glaude Roux pèr Parlaren, Pèire Roux e sa gènyo Dono e tout un fube de Coumtadino e de Coumtadin (Foutò Felipe laurent)
La flamo dóu Canigou e la roundo di bèlli Coumtadino
4) Anulacioun dis ativeta dis Assouciacioun Parlaren (à jour lou 24.04) :
Parlaren Bedarrido – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - 13.03 : Counferènci «Li creaturo fantastico de Prouvènço».
- 14.03 : Ditado Regiounalo - 19.03 : Roudelet voucau à Sablet
- 25.03 : Inaguracioun carriero Cacarribò e negado di Lume.
- 26.03 : Roudelet voucau à Baumo de Venisso e lou 02.04.
- 28.03 : Rescontre emé l’escrivan Alan Martin. - 04.04 : Escapado culturalo à Cassis.
- 04 au 09.05 : Espousicioun «Li fèsto à l’entour di creaturo fantastico de Prouvènço».
- 09.05 : Counferènci «Uno dinastìo de Tarasco» - 10.05 : Escapado à la Font de Vaucluso.
- 21.05 : Participacioun au passo-carriero de la fiero di chivau.
- 14.06 : Recampado à Bedouin - 24.06 : Fiò de Sant-Jan. - 28.06 : Fèsto de la meissoun.
Parlaren à Bouleno – Anulacioun :
- Cous de prouvençau enjusquo Setèmbre. Messo en plaço d’uno countinuita pedagougico emé courrièl d’atualita en prouvençau, ressourso pedagougico e devè à l’oustau.
- Ativeta dóu CDP e de l’acuei dóu publi, represso poussiblo segound li coundicioun de levado dóu counfinamen. Pamens es assegurado uno vèio amenistrativo.
- Fèsto prouvençalo 2020 previsto lou 14 de Jun. - Fèsto de la musico e de la Sant-Jan.
Parlaren Cadarousso – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - Lotò prouvençau dóu 15 de Juliet, repourta au 11 d’Óutobre.
Parlaren Caumount – Anulacioun : - Cous de prouvençau - Fiò de Sant-Jan.
Parlaren à Jounquiero – Anulacioun :
- Cafè prouvençau dóu 10 d’abriéu. - Cous de prouvençau enjusquo lou 28 de Mai
- Tiatre à St-Savournin d’Avignoun lou 6 de Jun e lou 13 de jun à Bedouin.
Parlaren la Cabro d’Or - Anulacioun : di cous de prouvençau. Lis escoulan beneficion, pamens, di travai pedagougi destribuï pèr internet de Daniè Chabert. Anulacioun de la fèsto dóu 13 de Jun à la sèuvo di cèdre.
Parlaren à Mouriero - Anulacioun : di cous de prouvençau e de sa matinado de tiatre dóu 19 d’Abriéu emé «cantaren Venasco».
Parlaren en Vaucluso – Anulacioun : Estage emé Parlaren Nioun, l28 de Mars, à Nioun.
Li Nouvello de Prouvènço - Anulacioun :
- AG previsto lou 30 de Mars. - Numerò de Mars-Abriéu de la revisto.
- Estage emé Caminan lou 16 de Mai au Bouis di Barounié.
- Estage à-z-Ais de Prouvènço, emé A’Cantari, lou 13 de Jun.
Parlaren Païs d’Avignoun – Anulacioun :
- 2 Cous de prouvençau d’Avignoun e 1 à Rougnouna. Li cous se perseguisson pamens pèr courrièl emé lis escoulan qu’an uno adrèisso internet emé Bernat Deschamps. AG previsto pèr lou 13 de Mars. - Fèsto de la Musico lou 21 de Jun.
Parlaren Roubioun – Anulacioun :
- Cous de prouvençau. - Sourtido au Palais dóu Roure e à Maiano.
- Repas de fin d’annado escoulàri e de soun animacioun (Jun).
Parlaren Lou Tor - Anulacioun di sourtido de la troupo de tiatre (Li Galejaire) :
20.03. - Serado prouvençalo à Monsegur sur Lauzon.
27.03 - Vihado à l’Arbousiero à Gadagno. 04.04 - Vesprado de tiatre à Vedeno.
16.05 - Niue di museon à Perno li Font. 06.06 - Vesprado de tiatre à St Savournin.
13.06 - Recampado à Bedouin. Vesprado de tiatre 15.06 - Respeli, serado de tiatre. 10.07 - Vesprado de tiatre à Carpentras. 14.07 e 17.07 - Tiatre deforo à Perno li Font. > Àutris ativeta anulado : 03.05 - 03/05 Printemps du Beffroi au Thor (Journado prouvençalo inaguracioun d’uno carriero e vesprado de tiatre). - Fiò de Sant-Jan.
Parlaren Vaurias - Anulacioun di cous de prouvençau. Reprendran à la rintrado.
5) Au 24.04.2020 à 18 h la situacioun en Franço, pèr la pandemìo de coronavirus, èro de :
- 13.852 mort en espitalisacioun + 8393 mort en EHPAD + li 9.000 mort à doumicilo estima pèr MG Franço que soun d’óuficialisa...
Aqueste toutau dounc pren pas encaro en comte les décès à doumicilo degu au virus. De Mars de 2019 à Mars de 2020 i’agu un surplus d’aquéli décès dins Franço entiero de + 9%. Veiren pèr la chifro di mort à doumicilo la coumparesoun emé li remountado de l’estat-civil. Pièi aquéli d’Abriéu de 2019 à Abriéu de 2020. Emé 9000 mort de plus s’es counfierma passarian davans l’Italìo.
6) Pèr la Regioun PACA au 24.04.2020, e pèr d’uni despartamen dóu Miejour au 24.04.2020, avian li chifro seguènt en resoun de la pandemìo de covid-19 :
Aup de Prouvènço-Auto: 7 mort, 31 espitalisacioun, 2 reanimacioun.
Ardecho* : 53 mort.
Ariejo* : 2 mort.
Audo* : 44 mort.
Aup-Marino : : 118 mort, 270 espitalisacioun, 50 reanimacioun.
Àutis-Aup : 6 mort,381 espitalisacioun, 8 reanimacioun.
Auto-Lèiro* : 7 mort.
Aveiroun* : 20 mort.
Bouco-de-Rose : 353 mort, 999 espitalisacioun, 184 reanimacioun.
Cantau* : 3 mort. Creuso* : 5 mort.
Dourdougno* : 6 mort.
Droumo* : 108 mort.
Erau* : 96 mort.
Gard* : 36 mort.
Lousèro* : 0 mort.
Pirenèu Óurientau (Catalougno)* : 25 mort.
Var : 100 mort, 328 espitalisacioun, 43 reanimacioun.
Vaucluso : 26 mort (+6 en EHPAD), 78 espitalisacioun, 14 reanimacioun.
En quau fau apoundre pèr la Regioun PACA 247 persouno morto en EHPAD e nouta que101 residènt mort à l’espitau soun coumprés dins li chifro dis espitalisacioun.
Adounc pèr aquesto Regioun Prouvènço-Aup-Coustiero d’Azur avian :
857 mort, 1757 espitalisacioun, 301 reanimacioun, manco li mort au siéu.
Pèr li despartamen en foro de PACA, signalan que la chifro di décès au 22.04.2020. Avèn pas la chifro dis EHPAD e di mort à doumicilo.
6) Evoulun de la situacioun dins lou mounde óucidentau pèr ordre d’impourtanço dóu noumbre de mort au 23.04.2020 :
USA : 46.996 (dont Etat de New-York : 14828)
Italie* : 25.085
Espagno* : 21.717
Franço* : 21.372 (manco li mort dóu covid-19 à doumicilo).
Reiaume Uni* : 18.100, mai belèu forço mort à doumicilo.
Bèugico* : 6262
Alemagno* : 5211
Oulando* : 4084
Canada : 1966
Suèdo : 1937
Souisso* : 1508
Pourtugau* : 820
Russìo : 513
Austrìo* : 510
Roumanìo : 508
Poulougno : 426
Danemark : 384
Oungrìo : 225
Tchequìo : 208
Nourvejo : 186
Finlando : 149
Serbìo : 134
Grèço : 121
Lissembourg* : 83
Eslouvenìo : 79
Moldavìo : 76
Bielourussìo : 58
Macedoine : 56
Bousnìo-Herzegouvino : 53
Bulgarìo : 49
Crouatìo: 48
Estounìo : 44
Lituanìo : 38
Albanìo : 27
Chipro : 17
Eslouvaquìo : 14
Letounìo : 11
Mountenegro : 5
Malto : 3
Signalan lou numerò dóu 23 d’Abriéu de Vaucluse Matin
qu’a douna 1 pajo entiero d’estùdi e d’analiso sus li despartamen cubert
pèr soun edicioun.
Gramaci
Vous dounan dins li pajo 6 e 7
l’evoulun de la situacioun dins
lou mounde. Seguiran dins un autre
buletin que s’es necite
Pajo 6 : 8 païs marca pèr un * e que soun lou cor de l’Éuropo + lou Reiaume Uni toutalison :
104.569 mort dóu covid-19
Lis autre ne represènton que :
5452 mort
Pajo 7 : avès quàuqui dounado
moundialo.
Seguissènt, subre-tout, l’evoulun de la situacioun dins li gràndi plano dis USA
e dóu Canada.
7) Analiso de la situacioun de la pandemìo de covid-19 (o coronavirus), au 24.04.2020, dins lou relarg d’espandimen di Nouvello de Prouvènço : li despartamen soun aqui classa pèr numerò.
Ramentan que la toco d’un journau o d’uno revisto es de s’óucupa, tambèn, de la poupulacioun de nòsti regioun.
Noumbre di mort pèr despartamen de la Regioun Prouvènço-Aup-Coustiero d’Azur e di despartamen vesin de lengo nostro :
04 : 161.980 abitant, 24 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 10
05 : 141.300 abitant, 25 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 6
06 : 1.083.310 abitant, 252 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 179
07 : 325.712 abitant : 59 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 126
13 : 1262.024.162 abitant, 398 au km2, mort à l’espitau + EHPAD : 443
26 : 511.553 abitant, 184 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 135
30. 744.178 abitant, 127 au km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 51*
34. 1.144.892 abitant, 184 km2, mort à l’espitau e en EHPAD : 123*
83. 1.058.740 abitant, 177 au km2, mort à l’espitau + EHPAD : 187
84. 559.479 abitant, 159 au km2, mort à l’espitau + EHPAD : 32
Se fasèn lou ratio décès/100.000 abitant la resulto es aquelo :
07 : 126/3,25 = 38,76 décès pèr 100.000 abitant
13 : 443/12,62 = 35,10 décès pèr 100.000 abitant
26 : 135/5,1 = 26,4 décès pèr 100.000 abitant
06 : 179/10,83 = 16,5 décès pèr 100.000 abitant.
83. 187/10,5 =17,80 décès pèr 100.000 abitant.
34. 123/11,44 = 10,75 décès pèr 100.000 abitant.
30. 51/,74 = 6,49 décès pèr 100.000 abitant
04 : 10/1,62 = 6,17 décès pèr 100.000 abitant
84. 32/,5,5 = 5,81 décès pèr 100.000 abitant
05 : 6/1,41 = 4,25 décès pèr 100.000 abitant.
Counclusioun :
1) 4 despartamen (50, 04, 84, 05) : passon pas lou noumbre de 7 décès pèr 100.000 abitant.
2) 1 despartamen (34) passo de gaire li 10 décès/100.000 abitant.
3) 2 despartamen soun dins la meme fourqueto (06 e 83).
4) Lou despartamen 26 fai cavalié soulet. Perqué?
5) Dous despartamen (13 e 07) soun entre 35 e 30 décès pèr 100.000 abitant. Pèr l’Ardecho es-ti qu’acò vendrié de la forto mourtalita en EHPAD? Nouta *: soun belèu pas coumpletamen seguro.
8) Lou Prouvençau pèr li mòti emé Reinié Moucadel :
Leiçoun 13 : Lou dimenche di Ramèu…(06/04/2020).
E vaqui, ié sian i Ramèu, lou bèu dimenche di Ramèu… Vo, mai sian tóuti encabana (enfermés) dins nòstis oustau em’un tèms de calandro (un temps merveilleux)! Quet malur! Qunto pieta!
Rapelas-vous, quouro erian pichot… pèr Ramèu, quin de sort! qunt afougamen (Quel enthousiasme!) ! Qunto passioun!
D’abord, anavian coupa de branco de lausié (laurier) (1) que d’óulivié, à l’epoco, dins la plano maianenco, n’i’avié pas gaire…) e, coume dis Mistral, desverdegavian (2) tout lou terraire, n’en falié campa (3) (cueillir) pèr touto la famiho, li grand, lis ouncle, li tanto…
Pièi nous abihavon coume de prince o de princesso, qu’avans (4), li jour de fèsto e li dimenche se couneissien (se différenciaient) di jour ourdinàri… (rapelas-vous lou pichot Mistral di Flour de Glaujo, emé sa raubo dóu dimenche e sa raubeto di fèsto…).
E pièi, e pièi, pas tóuti lis an, qu’acò èro pas douna! s’erian esta bèn brave e pas trop ahissable (pénibles) à l’oustau, s’avian bèn travaia à l’escolo, just avans la messo, nòsti gènt nous menavon à la boulanjarié, vers Cournihoun o vers Fàssi, pèr nous acheta lou Rampau (5)de lipetarié (gourmandises), de bounbouniho e de fru counfit tout agouloupa (enveloppés) de papié lisc (lisse), lusènt e trasparènt, e tout-de-long de la messo, quin de sort! s’avian pouscu l’aurian buta (poussé) lou capelan pèr que diguèsse un pau mai vite sis alleluia e si dominus vobiscum, pèr qu’acourchiguèsse (pour qu’il racourcisse) un pau mai rede soun sermoun, que,(6) nòstis iue n’en poudien pu de vèire tóuti aquéli sucrarié miraiejanto (miroitantes) que nous fasien lingueto…
Enfin, venié la deliéuranço… ite missa est… e vague alor de sourti de la glèiso e d’estrassa lou papié trasparènt e de tasta (goûter), enfin, tóuti aquéli groumandige que, se nous renjavon pas gaire li dènt (nous faisaient pas trop de bien aux dents), nous fasien talamen de bèn à la bouco…
Lou bonus dóu dissate…
Vous entènde d’eici me crida : «Couquinasso!
Lou dissate a passa, mounte èi noste bonus?
Hòu, nous as óublida, vièi Mouc; de que se passo?
Lou dissate a passa, as rèn di dóu virus!».
-Hòu, pichot, anen plan ! Ai pas qu’acò à faire,
E pièi de fes que i’a, s’abeno lou lauroun (7)…
Belèu lou prèsso-estoupo (8) a fa chi e, pecaire,
Pèr lou remetre nòu (9), fau de tèms, noum de noum!
Bon, zóu, dous pichot mot, pas pu gros qu’uno nose (10),
Dous mot sus lou virus, lou couvid dès-e-nòu…
Avèn passa la mar, passaren bèn lou Rose (11),
Li camin soun pas fa rèn que de ròu-tòu-tòu (12)!
Veirés, calara bèn aquéu marrit passage,
La clourouquino enfin belèu capitara (13)…
Ei Pasco dins vue jour… Ah! cantessian arrage (14),
Se Diéu vòu, quin de sort! de bèus alleluia!!
Hosanna! Sian sauva! Sian au bout de la draio!
Dins pa ‘n mes (15) sourtiren dóu grand counfinamen
E poudren barrula, bèn siau dins li Grand Draio
E faire de poutoun meme i… Gravesounen!!
________________
(1) «Que» en prouvençau, pòu souvènt agué lou sèns de «car»… Eici : car, des oliviers, à l’époque…
(2) Mistral, Mirèio, cant V : « … E la cabreto / Qu’avié desverdega touto uno triho en flour… » : la chèvre qui avait ravagé toute une treille en fleur…
(3) Idem note 1 : car il fallait en cueillir…
(4) Idem note 1 : car, autrefois, les jours de fête…
(5) Pour dire «Rameau», en pçal, on peut dire aussi bien Ramèu que Rampau… Zóu, uno espressioun : «faire Pasco avans li Ramèu» : se disait d’une jeune fille enceinte avant le mariage…!
(6) Cf note 1. car nos yeux n’en pouvaient plus...
(7) Lauroun = source, petite mare.
(8) Aqui fau èstre un pau teinician…Partido d’uno poumpo d’aigo qu’empacho li boufigo d’èr… Eici, naturalamen, s’agis de la poumpo di vers…! (9) nòu = neuf. (10) uno nose =une noix
(11) Prouvèrbi que vòu dire que quand as fa lou pu dificile, lou rèsto se pòu faire sènso peno…
(12) Ròu-tòu-tòu = des trous et des bosses, des ornières…
(13) Capitara = réussira.
(14) cantessian arrage = puisions-nous chanter à plein gosier
[15) Dans moins d’un mois.
Leiçoun 14 : La Proucrastinacioun…(07/04/2020)
I’a un mot que fai flòri (qui a un gros succès) desempièi quàuquis an e que vous douno l’èr d’èstre un pau dóu pessu (faire partie de l’élite), èi lou mot «proucrastinacioun»…
Avans, li gènt disien : «Hòu, pichot, ai la vanello (flemme), siéu las (fatigué), acò lou farai deman…». Vuei te dison, en bretounejant (bégayant) un pau, que lou mot èi gaire facile à dire : «Hòu, siéu dins uno periodo de prou-cras-ti-na-cioun… Veirai acò un pau pu tard…».
Eh bèn dins li tèms que sian, li tèms dóu counfinamen, i’a uno causo, me sèmblo, bèn en raport em’ aquel afaire…Escoutas ‘n pau : estènt que (étant donné que) sian de-longo à l’oustau sènso vertadiero ativeta, fasèn un mouloun de causo qu’amen pas de faire d’ourdinàri, que nous vènon en òdi (que nous détestons) e que fasian rèn que de li remanda (renvoyer) à la semano, au mes o à l’an d’après : neteja (nettoyer) lou jardin, renja li placard e li tiradou (tiroirs), repinta li contro-vènt (volets), derraba un aubre mort despièi de lustre, faire la triaio di fotò que penequejon (dorment) despièi d’annado sus l’ourdinatour o dins quauco bouito de soulié, tria li vièsti (vêtements) que s’amoulounon dins lis armàri e que li metren pu jamai… Basto, èi lou moumen de la grando bugado (nettoyage) generalisado dedins coume deforo, èi lou moumen enfin de faire tout ço qu’avèn pas arresta de proucrastina e reproucrastina despièi l’an pebre (depuis très longtemps) e que, fin-finalo, tres semano de counfinamen van reüssi de nous lou faire faire…
Veirés qu’un pichot courouna virus tóuti li dous an (l’anen quand meme pas souveta, parai… !) permetrié belèu de se metre à jour de tout ço que nous chirouno, nous carcagno, nous tavanejo (tout ce qui nous ennuie, nous agace, nous est pénible) e qu’un jour pamens (pourtant) sian bèn fourça de lou faire…
Zóu, pichot, despachas-vous un pau de faire de large dins vòstis armàri, vòsti placard, vòstis estagiero, despachas-vous de desbaragna (ôter les ronces) un pau lou jardin, de neteja lou garage… que sian tout aro au bout dóu counfinamen e qu’avès encaro rèn fa! Sias ‘no bello chourmo (équipe) de proucrastinaire, quin de sort!... Moun grand aurié di : sias ‘no bello bando de feiniant!
---------------------
Vole pas manca de gramacia l’ami Michèu Gremaud, qu’es éu lou videasto que met en formo e empego (installe) sus You Tube, jour à cha jour (chaque jour) tóuti aquéli crounico.
De quàuquis info levado de la telaragno...
* La clouroquino : l’armado franceso pren sieun de sis ome, en particulié aquéli que fan partido de l’óuperacioun Barkhane. Vèn de faire...en Chino... un «achat de précaution», destina à la Farmacìo Centralo dis Armado. E dire que Sanofi afiermo que n’a...Ramentan qu’en Italìo la clourouquino se croumpo direitamen e sènso pb en farmacìo.
* Masco : Lou gouvèr a dins l’idèio de faire reviéure la fabrico Plaintel, en Bretagno, pèr fabrica de masco Made In France. Fau dite que de masco n’avèn mai que de besoun. Arrivon, arrivon...de Chino, mai mancon toujour...La fabrico de Plaintel poudra, belèu, n’aprouvesiouna la poupulacioun pèr la segoundo erso de la pandemìo de corona-virus, o pèr uno autro pandemìo...
* Jan-Pèire Pernaut : vuei, au journau de TV 1 de 1 ouro de l’après-dina, a larga un bon cop de goulo contro lou gouvèr à prepaus di masco : «C’est comme les masques interdits en pharmacie mais autorisés chez les buralistes, comme les fleuristes fermés pour le 1er mai mais les jardineries ouvertes, comme les cantines bientôt ouvertes mais les restaurants toujours fermés... On a du mal à comprendre tout ça !». «Entre les infos, un jour, sur un déconfinement par région, le lendemain, ce n’est plus par région, s’est-il encore agacé. Un jour, l’école est obligatoire, le lendemain, elle ne l’est plus».
* Taus de mourtalita dóu covid-19 en Franço : l’Institut Pasteur vèn de publica un estùdi de recerco facho emé lou CNRS, en coulabouracioun emé l’INSERM e Santa PUblico de Franço. A douna si counclusioun dins un long coumunica. Demié li responso troubabo lou taus de mourtalita dóu covid-19 es de 0,5 % de la poupulacioun. A precisa que lou mes de Mars de 2020, en noumbre de mort, es inferiour à-n-aquéu de Mars de 2018.
* En Francço, la clourouquino diviso. Au Sénégal, elle rassemble. En première ligne face à l’épidémie de Covid-19, le docteur Moussa Seydi, infectiologue au centre des maladies infectieuses de l’hôpital Fann à Dakar, a choisi, dès les premiers cas, d’utiliser un traitement à la chloroquine pour faciliter la guérison des patients.
Moussa Seydi : L’explication peut tenir en plusieurs points. D’abord, il y a eu des mesures fortes dès le départ concernant la fermeture des frontières, ce qui a empêché la multiplication des cas de Covid-19 importés. L’interdiction des grands rassemblements comme les prières du vendredi nous ont également permis de réduire d’emblée le flux de nouveaux cas. Ensuite, nous avons pris en charge les cas que nous avons eu de manière assez précoce. Dès le 19 mars, nous avons mis en place un protocole de prise en charge des patients les moins graves avec un traitement à l’hydroxychloroquine – molécule dérivée de la chloroquine, ndlr. Traitement sur lequel pour l’instant j’observe de bons résultats concernant la réduction de la charge virale.
* Alemagno : dóu tèms que Mèste Salomon nous largo chasque sèr si banasto chifro, l’Alemagno, elo, en fasèn fisanço au grand virologue Crestian Drosten se preparo à l’arrivado (se n’i’a) de la segoundo erso de coronavirus o covid-19. - 23.04.2020
-
LPR.10, en lengo nostro
1) Lou tierça perdènt :
Franço : 21.856 décès + de counfierma li 9.000 mort à doumicilo countamina pèr lou virus d’après l’estimacioun de MG Franço.
S’èro lou cas passarian li 30.000 mort.
Chifro pèr l’Espagno : 22.717 mort e l’Italìo : 25.085 mort
Sian en trin de prevèire lou tourna regulié de vosto revisto Li Nouvello de Prouvènço. Dins l’espèro vous mandan uno garbo d’info sus la situacioun atualo à respèt de la pandemìo dóu corona-virus, apela tambèn covid-19. Aqueste tèste es apoundu en fourmat PDF à noste mandadis. Poudrés, à voste tour, lou manda en tóuti vòsti couneissènço, pèr faire uno CADENO PROUVENÇALO de reinfourmacioun.
2) Manifestacioun anulado
2.1. Cavaioun : L’Embellido a anula tóuti si manifestacioun dóu printèms 2020. La sant-Aloi, qu’èro previsto pèr lou darnié dissate de Jun es en chanchello.
2.2. Parlaren la Cabro d’Or. La Fèsto dóu 13 de Jun, à la sèuvo di cèdre, es anulado.
2.3. Prouvençau de Cavaioun : lou travai previst pèr lou printèms es anula. Es ansin que lou Councous de chivau de tiro se fara pas lou 3 de Mai. N’es parié de l’espetacle «Le village en vacances» dóu 13 de Jun.
2.4. Mountèu : tóuti li manifestacioun previsto soun anulado enjusqu’au 1ié de Setèmbre.
2.5. Vilanovo d’Avignoun : La Counfrarié de Sant-Marc plouro la desparicioun de dono Rèino Eyrier que participavo, chasque an, à la Fèsto de la Sant-Marc que, en 2020, es anulado. Lou darnié cop que fuguè anulado èro lou 25 d’Abriéu de 1944. Pèr li 24 e 25 d’Abriéu de 2020, la souco sara pas cremado e restountirara pas la Coupo Santo que, chasque an, plaço Jan jaurès, acabavo la Fèsto de la Sant-Marc. Rendès-vous à l’an que vèn 2021.
2.6. Fèsto de la Musico. Se fara pas lou 21 de Jun. Dins forço vilo e coumuno sara rapourtado au mes d’Avoust.
2.7. Fèsto de bouvino camarguenco : soun tóuti anulado. Li Regioun Sud e Óucitanìo an previst d’ajuda financieramen li manado : 2.500 éurò pèr mes pèr li manado de biòu e 1.000 éurò pèr li de chivau.
2.8. Ventour : es necite de verifica se lis espetacle dóu 12 de Jun à Veisoun e dóu 20 de Jun à Sant-Lóugié dóu Ventour saran pas anula.
3) À prepaus dou labouratòri P 4 de WUHAN, en Chino, quàuquis entre-signe à la demando de nòstis amigo e ami :
Sabèn, tóuti, que lou terrible coronavirus o covid-19 es esta descubert à Wuhan, en Chino, enormo ciéutat de plusiour milioun d’habitant.
Lou virus, despièi, s’es espandi dins lou mounde entié em’uno preferènci pèr l’Éuropo Óucidentalo, lou Reiaume Uni e lis USA.
Aqueste labouratòri de Wuhan es la resulto d’un pache entre la Franço e la Chino. La Franço a trasferi sa teinoulougìo, forço counsequènto, e li Chinés an realisa li bastimen dóu labouratòri sènso counsensus... emé li Francés. 50 cercaire francés aurien degu travaia emé li Chinés à Wuhan, mai acò se faguè pas.
Es souto la presidènci de Jaume Chirac que Jan-Pèire Raffarin, proumié menistre, e la famiho Mérieux, avien trata aquest acord, em lou presidènt chinés de l’epoco, afaire que fuguè jamai qu’un marcat d’aganto-couioun.
Fàci à-n-quelo situacioun Alan Mérieux quitè en 2015 la presidènci de la coumissioun bi-lateralo Franço-Chino.
En Febrié de 2017, lou premié menistre francés, Bernat Cazeneuve, acoumpagna de Marisol Touraine, menistre de la Santa e d’Ive Lévy, (l’ome de la Buzino) presidènt de l’INSERM, participèron tóuti tres à l’acreditacioun dóu labouratòri P 4 de Wuhan.
L’embassado de Franço en Chino ramentè, pèr aquesto óucasioun, que lou proujèt devié permetre à la Chino, en partenariat emé la Franço, de mies coumprene e preveni lis epidemìo e li pandemìo, çai-inclus li mai dangeirouso coume la gripo aviàri, afin de proutegi la poupulacioun chineso e la santa moundialo. Uno de sis especialita èro la recerco sus li coronavirus di rato-penado.
Aparicioun dóu covid-19
Lou proumié cas de Covid-19 fuguè deteita à Wuhan lou 17 de Nouvèmbre de 2019. De medecin chinés dounèron l’alerto à prepaus d’un nouvèu virus descouneigu que ié diguèron 2019n-CoV. Dison qu’aurié apareigu vers de gènt que travaiavon sus lou marcat de gros di fru de mar à Wuhan, dins la prouvinço de Hubey, en Chino centralo, marcat ounte soun garda d’animau sóuvaje vivènt pèr èstre vendu.
Tre que lou sachè lou gouvèr chinés croumpè un chut estènt que falié crègne que lou nouvèu virus semblavo l’epidemìo dóu SRAS de 2002-2003, en Chino, qu’avié tua forço mounde
Lou virus, pamens, s’espandiguè lèu lèu sus tout lou territòri chinés pendènt li mes de Desèmbre e de Janvié. Lou 30 de Janvié, es la regioun autounomo dóu Tibet que fuguè toucado.
Lou gouvèr chinés istalè, lèu, à Wuhan un grand espitau de campagno pèr trata li malaut. Lou port dóu masco fuguè óubligatòri e la poupulacioun de Wuhan (8.900.000 abitant), fuguè counfinado. Vuei, à Wuhan, la situacioun es quàsi nourmalo. Mai, ço que l’es pas, es que lou virus, lou covid-19, s’es espandi sus touto la Terro, estènt que Wuhan es uno ciéutat qu’aculis de mounde vengu de pertout.
La questioun essencialo que se pauso es : d’ounte venié o d’ounte sourtié aqueste virus?
Plusiours ipoutèsi soun en pisto :
1) D’abord, se saup, que d’estagiàri chinés èron dins un labouratòri «discrèt», à Winipeg, au Canada. En rintrant en Chino aurien adus, au labouratòri P 4 de Wuhan, d’óujèt pèr crea o moudifica de virus eisistant. D’aqui, l’uno de si creacioun o moudificacioun i’aurié escapa.
2) Lou Proufessour Montagnier, Pres Nobel de medecino pèr la descuberto dóu virus dóu vih, estimo que lou nouvèu virus s’es escapa à l’asard d’uno manipulacioun dóu virus dóu vih pèr lou moudifica.
3) Fort Detrick, is USA, en Maryland, es un cèntre militàri de recerco bio-medicalo douta, coume à Wuhan, d’un labouratòri P4, ansin que lou quartié generau e principau labouratòri de l’USAMRIID (grand Istitut de recerco). Or se capito, d’un, que li loucau de Fort Detrick, dins l’estiéu de 2019 soun esta desinfeita. Et de 2 que de militàri US d’aquéu cèntre participèron, en Chino, en de Jo internaciounau dins l’estiéu de 2019. Es-ti qu’aurien adus d’embrioun de virus is USA?
4) Enfin, de vesitour dóu labouratòri de Wuhan, an coustata, mai que d’un cop, que lis obro facho eila avien besoun de mai de rigour. Es-ti qu’à l’encauso d’uno manipulacioun pèr lou persounau dóu labouratòri P4, un nouvèu virus sarié apareigu e se sarié escapa? o que la Chino aguèsse fa d’escoundoun d’assai d’armo bioulougico?
N’en sian aqui di recerco. Jan-Glaude
4) Anulacioun dis ativeta dis Assouciacioun Parlaren :
Parlaren Bedarrido – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - 13.03 : Counferènci «Li creaturo fantastico de Prouvènço».
- 14.03 : Ditado Regiounalo - 19.03 : Roudelet voucau à Sablet
- 25.03 : Inaguracioun carriero Cacarribò e negado di Lume.
- 26.03 : Roudelet voucau à Baumo de Venisso e lou 02.04.
- 28.03 : Rescontre emé l’escrivan Alan Martin. - 04.04 : Escapado culturalo à Cassis.
- 04 au 09.05 : Espousicioun «Li fèsto à l’entour di creaturo fantastico de Prouvènço».
- 09.05 : Counferènci «Uno dinastìo de Tarasco» - 10.05 : Escapado à la Font de Vaucluso.
- 21.05 : Participacioun au passo-carriero de la fiero di chivau.
- 14.06 : Recampado à Bedouin - 24.06 : Fiò de Sant-Jan. - 28.06 : Fèsto de la meissoun.
Parlaren à Bouleno – Anulacioun :
- Cous de prouvençau enjusquo setèmbre. Messo en plaço d’uno countinuita pedagougico souto la formo de mandadis is escoulan de courrièl emé d’atualita en prouvençau, de ressourso pedagougico e de devè à l’oustau.
- Ativeta dóu CDP e de l’acuei dóu publi, represso poussiblo segound li coundicioun de levado dóu counfinamen. Pamens es assegurado uno vèio amenistrativo.
- Fèsto prouvençalo 2020 previsto lou 14 de Jun. - Fèsto de la musico e de la Sant-Jan.
Parlaren Cadarousso – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - Lotò prouvençau dóu 15 de Juliet, repourta au 11 d’Óutobre.
Parlaren Caumount – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - Fiò de Sant-Jan - Councert emé Liza.
Parlaren à Jounquiero – Anulacioun :
- Cafè prouvençau dóu 10 d’abriéu. - Cous de prouvençau enjusquo lou 28 de Mai
- Tiatre prouvençau en matinado lou 25 d’Abriéu e en vesprado lou 26 d’Abriéu
- Tiatre à St-Savournin d’Avignoun lou 6 de Jun e lou 13 de jun à Bedouin.
Parlaren en Vaucluso – Anulacioun :
- Estage emé Parlaren Nioun, lou 28 de Mars, à Nioun.
- Nouta : Gestioun à doumicilo mantengudo pèr lou secretariat federau.
Li Nouvello de Prouvènço - Anulacioun :
- AG previsto lou 30 de Mars. - Numerò de Mars-Abriéu de la revisto.
- Estage emé Caminan lou 16 de Mai au Bouis di Barounié.
- Estage à-z-Ais de Prouvènço, emé A’Cantari, lou 13 de Jun.
- Gestioun di reabounamen e classamen à Champ-Flouri.
Parlaren Païs d’Avignoun – Anulacioun :
- 2 Cous de prouvençau d’Avignoun e 1 à Rougnouna. Li cous se perseguisson pamens pèr courrièl emé lis escoulan qu’an uno adrèisso. AG previsto pèr lou 13 de Mars. - Fèsto de la Musico lou 21 de Jun.
Parlaren Roubioun – Anulacioun :
- Cous de prouvençau. - Sourtido au Palais dóu Roure e à Maiano.
- Repas de fin d’annado escoulàri e de soun animacioun (Jun).
Parlaren Lou Tor - Anulacioun di sourtido de la troupo de tiatre (Li Galejaire) :
20.03. - Serado prouvençalo à Monsegur sur Lauzon.
27.03 - Vihado à l’Arbousiero à Gadagno. 04.04 - Vesprado de tiatre à Vedeno.
16.05 - Niue di museon à Perno li Font. 06.06 - Vesprado de tiatre à St Savournin.
13.06 - Recampado à Bedouin. Vesprado de tiatre 15.06 - Respeli, serado de tiatre. 10.07 - Vesprado de tiatre à Carpentras. 14.07 e 17.07 - Tiatre deforo à Perno li Font. > Àutris ativeta anulado : 03.05 - 03/05 Printemps du Beffroi au Thor (Journado prouvençalo inaguracioun d’uno carriero e vesprado de tiatre). - Fiò de Sant-Jan.
5) Au 23.04.2020 à 18 h la situacioun en Franço, pèr la pandemìo de coronavirus, èro de :
- 13.547 mort en espitalisacioun + 8309 mort en EHPAD + li 9.000 mort à doumicilo estima pèr MG Franço que soun à óuficialisa...
Aqueste toutau dounc pren pas encaro en comte les décès à doumicile degu au virus. De Mars de 2019 à Mars de 2020 i’agu un surplus d’aquéli décès dins Franço entiero de + 9%. Veiren pèr la chifro di mort à doumicilo la coumparesoun emé li remountado de l’estat-civil. Pièi aquéli d’Abriéu de 2019 à Abriéu de 2020. Emé 9000 mort de plus s’es counfierma passarian davans l’Italìo.
6) Pèr la Regioun PACA au 23.04.2020, e pèr d’uni despartamen dóu Miejour au 22.04.2020, avian li chifro seguènt en resoun de la pandemìo de covid-19 :
Aup de Prouvènço-Auto: 7 mort, 30 espitalisacioun, 2 reanimacioun.
Ardecho* : 53 mort.
Ariejo* : 2 mort.
Audo* : 44 mort.
Aup-Marino : : 111 mort, 270 espitalisacioun, 48 reanimacioun.
Àutis-Aup : 6 mort, 41 espitalisacioun, 8 reanimacioun.
Auto-Lèiro* : 7 mort.
Aveiroun* : 20 mort.
Bouco-de-Rose : 327 mort, 1046 espitalisacioun, 190 reanimacioun.
Cantau* : 3 mort. Creuso* : 5 mort.
Dourdougno* : 6 mort.
Droumo* : 108 mort.
Erau* : 96 mort.
Gard* : 36 mort.
Lousèro* : 0 mort.
Pirenèu Óurientau (Catalougno)* : 25 mort.
Var : 97 mort, 335 espitalisacioun, 49 reanimacioun.
Vaucluso : 26 mort, 68 espitalisacioun, 13 reanimacioun.
En quau fau apoundre pèr la Regioun PACA 238 persouno morto en EHPAD e 101 residènt mort à l’espitau que soun coumprés dins li chifro dis espitalisacioun.
Adounc pèr aquesto Regioun Prouvènço-Aup-Coustiero d’Azur avian :
812 mort, 1799 espitalisacioun, 310 reanimacioun, manco li mort au siéu.
Pèr li despartamen en foro de PACA, signalan que la chifro di décès au 22.04.2020. Avèn pas la chifro dis EHPAD e di mort à doumicilo.
6) Evoulun de la situacioun dins lou mounde óucidentau pèr ordre d’impourtanço dóu noumbre de mort au 23.04.2020 :
USA : 46.996 (dont Etat de New-York) : 14828
Italie* : 25.085
Espagno* : 21.717
Franço* : 21.372 (manco li mort dóu covid-19 à doumicilo).
Reiaume Uni* : 18.100, mai belèu forço mort à doumicilo.
Bèugico* : 6262
Alemagno* : 5211
Oulando* : 4084
Canada : 1966
Suèdo : 1937
Souisso* : 1508
Pourtugau* : 820
Russìo : 513
Austrìo* : 510
Roumanìo : 508
Poulougno : 426
Danemark : 384
Oungrìo : 225
Tchequìo : 208
Nourvejo : 186
Finlando : 149
Serbìo : 134
Grèço : 121
Lissembourg* : 83
Eslouvenìo : 79
Moldavìo : 76
Bielourussìo : 58
Macedoine : 56
Bousnìo-Herzegouvino : 53
Bulgarìo : 49
Crouatìo: 48
Estounìo : 44
Lituanìo : 38
Albanìo : 27
Chipro : 17
Eslouvaquìo : 14
Letounìo : 11
Mountenegro : 5
Malto : 3
Signalan lou numerò dóu 23 d’Abriéu de Vaucluse Matin
qu’a douna 1 pajo entiero d’estùdi e d’analiso sus li despartamen cubert
pèr soun edicioun.
Vous dounan dins li pajo 6 e 7
l’evoulun de la situacioun dins
lou mounde. Seguiran dins un autre
buletin que s’es necite
Pajo 6 : 8 païs marca pèr un * e que soun lou cor de l’Éuropo + lou Reiaume Uni toutalison :
104.569 mort dóu covid-19
Lis autre ne represènton que :
5452 mort
Pajo 7 : avès quàuqui dounado
moundialo.
Seguissènt, subre-tout, l’evoulun de la situacioun dins li gràndi plano dis USA
e dóu Canada.
7) Evoulun de la situacioun dins lou mounde :
4.1. Alemagno : 5211 mort pèr uno poupulacioun de 83.073.100 abitant.
4.2. Argerìo : 402 mort dóu covid-19
4.3. Bèugico : 6262 mort pèr 11.476.279 abitant, alor que la Franço vesino en a forço mens emé si 20.796 mort pèr uno poupulacioun de 67.795.000 (6 fois la Belgique)
4.4. Indo : 600 mort pèr uno poupulacioun de 1.296.834.042 abitant (dise bèn 1 miliard...) (chifro de 2018). Chifro di décès noun seguro. Es lou païs que fabrico lou mai de clourouquino e que s’en sièr...Vèn de descurbi un nouvèu covid...
4.5. Japoun : 186 mort, chifro noun seguro.
4.6. USA : 46.996 mort enregistra. Pamens, lou Canada vesin a‘gu que 1966 mort, tant coumpres 1041 au Quebec. E, pèr segui la crounico dóu L..4, la situacioun demoro la memo dins li vaste dis anciàni terro indiano e di bisoun, emé, pamens d’aumentacioun tras-que limitado > South Dakota : 8 mort; North Dakota : 13 mort; Idaho (51 mort, en resoun de l’Estat de Whasignton proche emé si 10.224 cas pousitiéu e 491 mort); Montana : 12 mort; Wyoming : 6 mort. Siegue de tout biais que 90 mort tua pèr lou covid-19 pèr uno poupulacioun de 4.788.576 abitant...E de nouta que la situacioun es identico dins li 3 prouvinço canadiano que proulounjon à l’uba lis anciàni plano e terro à bisoun di Dakota, dóu Montana, de l’Idaho e dóu Wyioming : prouvinço d’Alberta emé 61 mort, prouvinço dóu Manitoba emé 6 mort e prouvinço dóu Saskatchewan (1,7 abitant au km2...) 4 mort, siegue 71 mort au toutau degu au corona-virus pèr 6.443.892 abitant.. Fai toujour bon viéure au Far-West e dins li vaste canadian...
COUME PÈR NOSTE CANTAU E NOSTO LOUSÈRO AQUÉSTIS ESTAT AMERICAN VIVON EM’UN ÈR PUR, UNO NATURO ENCARO PRESERVADO E UNO FORTO DISTANCIACIOUN SOUCIALO ENTRE LIS ABITANT (souvènt 2 abitant au KM2) LOU CORONAVIRUS, ADOUNC, A DE PENO PÈR SE I’ACLIMATA E RESCOUNTRA DE POURTAIRE CAPABLE DE L’ESPANDI. De nouta : Estat de New York 14.828 mort.
8) Evoulun de la situacioun sanitàri :
8.1. 555.432 signaturo pèr l’emplé de la clourouquino : la peticioun Douste-Blazy vers change.org : covid-19, petition douste-blazy, marcho desenant vers lou MILIOUN de signaturo.
7) Counfinamen - descounfinamen :
Lou gouvèr, se sèmblo, vèn de requiéula sus lou counfinamen óubligatòri di persouno dins l’age (à coumta de 65-70 an). Dèurien - mète acò au coundiciounau - pousqué se counfina se lou volon e, de tout biais, emplega de masco.
8) Lou Prouvençau pèr li mòti emé Reinié Moucadel :
Leiçoun vounge : … LI Grand Draio… (04/04/2020)
Coustat routo, Routo di Baus, avèn vist que li causo boulegavon gaire… Coustat draio, la Grand Draio, es un pau diferènt… N’en vesèn passa de mounde, tout lou jour! Pas tant lou matin, pèr tout dire, que li gènt se lèvon belèu pas trop d’ouro (tôt), e pièi, que fai pas mai caud qu’acò, mai dins lou tantost (Zóu, anen leissa toumba lou parla «felibre» (la langue des félibres) e dire pulèu (plutôt) : dins l’après-dina…), mai dins l’après-dina, dounc, sèmblo uno vertadiero (véritable) proucessioun…
N’i’a que courron, que fan soun « jogging », pichot bandana sus li péu (1), mostro (montre) couneitado au pougnet pèr surviha lou «palpitant» e garda lou bon ritme… N’i’a que marchon tranquile, parèu (couples) que n’aproufichon pèr se parla, esclargi (éclaircir) sa (2) (leur) situacioun e que volon subretout faire peta (dézinguer) aquéu counfinamen que riscarié pièi, à la longo, de faire greia (germer, naître) de garrouio (querelle), coume s’uno luno marrido (mauvaise lune) s’amusavo de tout bourroula (bouleverser)… N’i’a que caminon soulet, à la filousofe, e que, proubable, refan (refont) lou mounde à soun biais, dins si pensado…
N’i’a que barrulon en famiho, emé li pichot sus si biciéucleto… que s’arrèston tèms en tèms pèr culi un bouquetoun (un petit bouquet) o que s’assèton un moumenet sus un pont pèr faire pauseto e mastega quatre beskiue (biscuits) e un arange… («arange» est masculin en provençal).
E pièi, n’i’a que fan tres cop, à touto zuerto, soun tour quoutidian de velò : Li Grand Draio – L’Ome dóu Loup – Lou çamentèri – Li Grand Draio… E vague de pedala coume d’ase, istòri de se boulega lou cadabre (remuer la carcasse) e de se garda en formo pèr pousqué tourna (de nouveau) escala li Baus o lis Aupiho, emé li coulègo, quouro saren tóuti, enfin, descounfina…
--------------------------
(1) Mèfi à l’acènt : «péu» = poil, cheveux – «pèu» = la peau…
(2) Mèfi : en prouvençau, «leur» (le possessif : leur maison, leurs enfants…) n’existe pas, on utilise «soun, sa, si» et c’est le contexte qui permet de savoir comment traduire. Ex : «soun chivau» peut signifier aussi bien «son cheval» que «leurs chevaux» et «sis ase» peut signifier aussi bien «ses ânes» (pas lou pintre, naturalamen!) que « leurs ânes»…
Leiçoun douge : Li canard mut… (05/04/2020)
Lou proufessour Raoult, sabès, aquéu de la clourouquino… i’a agu ‘n moumen, i’a tres semano d’acò, mounte nous n’en parlavon dins li radiò e li televisioun au mens dès cop pèr jour… lou remèdi miracle d’eici, lou proufessour espetaclous e atipi (atypique) d’eila, Marsiho vilo de la sauvacioun (ville du salut)… basto, n’i’avié que pèr éu…
Emé sa tèsto de Criste vieianchoun e un pau triste, èro lou nouvèu Sauvaire (e à vue jour de Pasco, toumbavo pulèu bèn !), aquéu que parlavo franc e rede (avec franchise et sans détours) e que nous anavo belèu sourti d’aquelo marrido passo…(de cette période difficile).
E pièi… e pièi… l’avès remarca , vous-autre tambèn?... despièi un desenau de jour aperaqui (une dizaine de jours environ), vaqui que radiò e televisioun, d’un cop, se soun croumpa ‘n chut (mot à mot : se sont achetés un silence…) sus aquel ome que vue jour avans èro lou nouvèu Pasteur, lou nouvèu Yersin (1)… Pu pas un mot! Aqui mai lou grand silènci blanc, la banquiso mediatico dins sa pu grando esplendour…
Coume se i’avié agu un mot d’ordre, un coumandamen, uno decisioun de pu n’en parla d’aquel arlèri, de lou leissa de caire (de côté) aquéu braguetian (charlatan), d’óublida e de faire óublida e li péu long e lou parla clar d’aquéu falibustié (flibustier)…
Iéu, pèr tout vous dire, emai siegue pas un coumploutisto descadena (bien que je ne sois pas un complotiste effréné), aquéu silènci que toumbo d’un cop e d’en-pertout sus un ome que vue jour avans tóuti lou pourtavon au pinacle me fai un pau chifra (réfléchir)…
Quau a douna l’ordre de pu rèn dire aqui subre (là-dessus)? Mounte èi lou chèfe d’ourquèstro? Quau tèn la bagueto?
Coume vai que li media, tóuti au meme moumen, an fa lou canard mut sus lou proufessour marsihés?
Belèu que li «descoudaire» (décodeurs) di grand journau, li tant sabentas tracaire (traqueurs) de fausso nouvello, li bugadié (les «laveurs», lavandiers) que bugadon (lavent) mai blanc que blanc, nous lou diran un jour… mai èi pas gagna…(c’est pas gagné).
___________________
(1) Alexandre Yersin (1863 – 1943) es éu qu’a descubert lou baciloun (bacille) de la pèsto.
De quàuquis info levado de la telaragno...
* Li descounfina : sabèn, tóuti, que faudra se descounfina l’endeman dóu 11 de Mai. Mai, vesès, n’i’a que se descounfinon tóuti li vèspre e que, en liogo de tapa sus de casseirolo, garçon lou fiò d’en pertout pèr entrina la pouliço à se desrouï li cambo pèr lou cas que li Gileto Jauno revendrien. Vaqui la tiero di coumuno e di ciéutat councernido : Asnières, Aulnay-sous-Bois, Belfort, Chanteloup-les-Vignes, Clichy-la-Garenne, Clichy sous-Bois, Échirolles, Faches-Thumesnil, Hem, Laon, La Verrière, Les Mureaux, Lille, Lys-lez-Lannoy, Mantes-la-Jolie, Nanterre, Neuilly-sur-Marne, Toulouse, Rillieux-la-Pape, Roubaix, Rueil-Malmaison, St-Denis, Sartrouville, Strasbourg, Villeneuve-la-Garenne, Wattignies…Villeneuve-la-Garenne, Gennevilliers (escolo encendiado etc), Montreuil, Grenoble, Pau, Ronchin, Versailles, . La seguido au prouchan buletin.
* Barrulado en Covid-19 : lou quoutidian Midi-Libre vèn de manda en Prouvènço, pièi en Loumbardìo, un parèu de journalisto (un ome e uno femo), pèr faire lou pount sus l’espandimen dóu corona-virus. An passa 2 journado à Marsiho e an trouba uno vilo pasiblo. À Sant-Bartoumiéu lou mounde óucupon un ancian fast-food e fan manja li gènt. Pièi, la Vilo a dous èro, l’O.M. e lou Proufessour Raoult. Li journalisto an entreva un disciple dóu proufessour : pèr éu es un Marsihés di Marsihés. La pandemìo decèsso pas de demeni, i’a de mens en mens de depistage. Raoult a trata emé sucès 2939 paciènt emé soucamen 12 décès pèr l’encauso de coumplicacioun de santa impourtanto que cumulavon emé lou virus. 99,6 % de reüssito, osco! l’ome.
* Sanofi : sus RMC, Bourdin a aculi lou pelot de Sanofi, aqeste grand laboratòri. Es un tipe que brasso de mountagnasso de sòu. A soustengu l’Institut de Raoult enjusqu’en 2015. Pèr aro, cerco un vacin contro lou virus. Diguè que sarié pas dispounible avans la debuto de 2021. Ramentan que Raoult trato emé lou plaquénil (autre nom de l’hydroxyneclourouquino), que la bouito costo que 5 éurò. Se capito que Sanofi pòu fourni en plaquénil sènso proublèmo.
* Dourdougno : es un despartamen tras-que rurau de mai de 400.000 abitant. I’a que dos pichòti vilo impourtanto : Brageira e Perigus. La maje part de la poupulacioun rèsto e vièu en campagno. Resulto : 6 mort degu au covid-19.
* Proufèto : l’istouriano Louïso Guersan vèn de descurbi un libre, pareigu en francés i’a 15 an, ounte se dis que la CIA avié deja envisaja qu’uno pandemìo de coronavirus s’espandirié en...2020!
* Reloucalisacioun : emé la pandemìo de covid-19 es esta revela qu’avian pas ges de masco, mancavian de lié pèr aculi li malaut, mancavian d’aparèi respiraire, mancavian de...de...de...etc. Adounc, lis endustriau de la farmacìo apelon à tourna loucalisa en Franço la filièro chimico que li tòti que nous gouvernon an leissa parti en Asìo. D’un autre las, lou persounau espitalié demandon que siegue aplanta lou desmantelamen di CHU e àutri CH. Vaqui-ti pas, qu’à Nancy, en pleno pandemìo, un fadòli avié demanda la desparicioun de 150 lié de reanimacioun e la supressioun de mai de 600 emplé...
* Carrat musulman : emé l’arrivado dóu covid-19 s’atrobo que i’a pus ges de plaço dins aquéli carrat dins li çamentèri, comte tengu que 80 % di caisso pleno de mort que partien enjusqu’aro dins li païs d’óurigino podon pus i’ana.
* Costa Delizosa : es lou noum d’uno d’aquéli fabrico de m...que barrulon sus lis oucean. Aquesto a 800 passagié e 900 membre d’equipage. En revenènt de sabe pus d’ounte a vougu desbarca à Marsiho si 421 passagié francés. Mai lou Prefèt di BDR l’a enebi estènt que li port francés soun enebi, pèr aro, en tóuti li batèu de crousiero. Fin finalo lou Costa Delizosa es ana desbarca à...Barcilouno.
* Guignol’s band : l’aparicioun d’uno pandemìo de coronavirus èro despièiproun tèms dins lou doumaine dóu poussible. Lis ancian presidènt, Sarkozy, Hollande, e lou nouvèu, Macron, ansin que li presidènt is assemblado, èron e soun pèr li nouvèu, li destinatàri chasque an de «Livres blancs de la Défense et de la Sécurité Nationale». Lis an-ti legi?
* Tchernobyl : Mancavo pus qu’acò! Li sèuvo iradiado de 1986 countunion de crema e si tubèio arrivon en Franço, au nostre, dins lou mai grand silènci. D’eici que nous dison que soun partido en Corso...
* À prepaus de l’Alemagno : Es necite, avans que d’ana avans, quatre causo :
- L’Alemagno es uno republico FEDERALO de 16 Lânder (o Estat), alor que Franço es une république CENTRALISADO qu’a redu, i’a gaire, lou noumbre de si Regioun metroupoulitano qu’a passa de 22 à 13.
- L’Alemagno a un sistèmo de santa decentralisa e, au contro, de la Franço, a sachu garda au siéu uno grando capacita endustrialo que i’a permes de faire 350.000 tèst dóu virus par semano, alor que Franço, aguènt tras-que forço redu si capacita endustrialo n’en fai (o fasié) que 150.000 e encaro es pas segur... Parié, l’Alemagno a reüssi à proudurre 50 miloun de masco pèr semano, alor que Franço avié pus de fabrico capablo de n’en faire...
- Bono-di l’alerto mandado pèr lou grand virologue, lou Proufessour Crestian Drosten, l’Alemagno a reagi lèu e a beneficia d’un pargue de 40.000 lié de reanimacioun, alor qu’à forço de n’en redurre lou noumbre Franço n’en avié pus que...14.000.
Counsequènci :
- Li gouvèr di Lânder li mai impourtant se soun couourdouna pèr reagi e mies asata la riposto. En Franço, falié que tout venguèsse de...Paris.
- La chifro di mort dóu covid-19 en Alemagno es que de 5.100 alor qu‘en Franço, au 21.04.2020, èro de 20.976 à minima (avèn pas li chifro di mort au siéu).
- L’Alemagno vèn d’ataca soun descounfinamen. Lou port dóu masco i’es óubligatòri e, lou menistre de la santa alemand, qu’a uno vesioun estrategico de la situacioun, a declara qu’à 4.000 décès la pandemìo sara souto countourrole, alor qu’en Franço sian toujour à l’espèro di mountagno de masco necito qu’arrivon quand volon e que Regioun e vilo, an pres la decisioun de n’en coumanda éli meme, coumpleta pèr li particulié que n’en fan de pichòti quantita à l’oustau Afaire de segui... - 21.04.2020
-
LPR.9, en lengo nostro
Lou tierça perdènt :
Franço : 20.796 décès e segur mai emé li gènt
countamina pèr lou virus que soun mort à soun oustau...
Chifro pèr l’Espagno : 21.282 mort e l’Italìo : 24.268 mort
Sian en trin de prevèire lou tourna regulié de vosto revisto Li Nouvello de Prouvènço. Dins l’espèro vous mandan uno garbo d’info sus la situacioun atualo à respèt de la pandemìo dóu corona-virus, apela tambèn covid-19. Aqueste tèste es apoundu en fourmat PDF à noste mandadis. Poudrés, à voste tour, lou manda en tóuti vòsti couneissènço, pèr faire uno CADENO PROUVENÇALO de reinfourmacioun.
1) Li manifestacioun anulado e mantengudo (raro)
2.1. Anulacioun de la Fèsto dóu Pople Prouvençau, endreissado pèr l’Unioun Prouvençalo, que devié se debana à Sant-Meissemin. Sara belèu rapourtado au mes de Setèmbre, senoun en 2021.
2.2. Anulacioun di cous de prouvençau de Parlaren la Cabro d’Or. Lis escoulan beneficion, pamens, di travai pedagougi destribuï pèr internet de Daniè Chabert. L’Assouciacioun es en chancello pèr sa Fèsto de la fin de Jun à la sèuvo di cèdre.
2.3. Anulacioun di cous de prouvençau de Parlaren à Mouriero à Mourieroriero-les-Avignoun. Anulacioun, tambèn, de sa matinado de tiatre prouvençau dóu 19 d’Abriéu, à l’Espàci Dion, que devié èstre presentado pèr «Cantaren Venasco».
2.4. Anulacioun di cous de prouvençau de Parlaren Vaurias. Reprendran qu’à la rintrado de Setèmbre-Óutobre.
2.5. Avignoun : lou Festenau d’Avignoun envisajo de crea uno semano de tiatre en Setèmbre.
2.6. Cavaioun : anulacioun dóu Corso qu’es uno grando fèto poupulàrI. Rendès-vous en 2021.
2.7. Vaqueiras : anulacioun dóu 19en Festenau de coumèdi de balouard.
2.8. Vaurias : la grando fèsto tradiciounalo dóu Pichot Sant-Jan es anulado.
2.9. Corrida. Soun, en toutalita, anulado tóuti li manifestacioun taurino que devien se debana dins lou Miejour, d’Arle à Baiouno. Se faran belèu 0à l’autounado.
2) Lou couiouna-virus cansoun de Jan-Bernat Platevin.
Vaqui la musico, poudès vous n’en servi coume voulès :
Redounan, encaro un cop, pèr li persouno lis aurien pas agu, li 4 coublet de la gènto cansoun LOU COUIOUNA-VIRUS :
Coublet 1 :
Desempièi quàuqui tèms i’a uno epidemìo
Que s’escampiho lèu, dins touto la Regioun.
Lis ome e li droulas, li femo emai li fiho
Poudran pas s’escapa d’aquelo countagioun.
Sabèn quasimen rèn de sa patoulougìo :
Es un malur e meme uno maladicioun.
Que poudrié de segur decima la patrìo
E s’empega tambèn à tóuti li nacioun.
R- Atencioun, de pas vous faire emboucouna.
Atencioun, de pas vous leissa engana.
Coublet 2 :
Es uno malautié que se generaliso
Sabèn pas coume acò nous a toumba dessus.
Es un mau que fai pòu, un mau que terrouriso :
Degun l’avié previst, nimai Nostradamus!
N’en siéu espalanca e me desmouraliso,
Urousamen que lou Proufessour Diafouirus
A cerca jour e niue e a fa d’analiso
Pèr descurbi enfin lou Couiouna-virus.
R- Atencioun, de pas vous faire enverina.
Atencioun, de pas vous faire couiouna.
Coublet 3 :
Meme lou plus gaiard pòu agué la brounchito,
La fèbre de chivau, la coulico o lou sras.
E pièi pòu aganta tambèn l’apendicito,
L’esclapeto o l’erpès, la gripo o lou raumas.
Mai es mai enmerdant d’agué la couiounito :
Lou Couiouna-virus es un gros malinas
Que t’aganto pertout, a pas ges de limito,
Te fai veni couioun e meme couiounas!
R- Atencioun, de pas vous faire poutouna.
Atencioun, de pas vous faire couiouna.
Coublet 4 :
Encuei cadun s’escound e cadun se counfino
Sèns saluda li gènt à part lou medecin.
Iéu quand vèse un couioun me vèn la petouchino,
Ai pòu de moun fatour, ai pòu de moun vesin.
Iéu que siéu pas couioun, tout acò m’estransino,
I’a de couioun pertout alor sèr e matin
Iéu, prègue lou bon diéu emai la medecino
En esperant qu’un jour troubaran un vacin !
R- Atencioun, de pas vous faire couiouna.
Atencioun, se noun, se noun sias coundana.
3) Anulacioun dis ativeta dis Assouciacioun Parlaren :
Parlaren Bedarrido – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - 13.03 : Counferènci «Li creaturo fantastico de Prouvènço».
- 14.03 : Ditado Regiounalo - 19.03 : Roudelet voucau à Sablet
- 25.03 : Inaguracioun carriero Cacarribò e negado di Lume.
- 26.03 : Roudelet voucau à Baumo de Venisso e lou 02.04.
- 28.03 : Rescontre emé l’escrivan Alan Martin. - 04.04 : Escapado culturalo à Cassis.
- 04 au 09.05 : Espousicioun «Li fèsto à l’entour di creaturo fantastico de Prouvènço».
- 09.05 : Counferènci «Uno dinastìo de Tarasco» - 10.05 : Escapado à la Font de Vaucluso.
- 21.05 : Participacioun au passo-carriero de la fiero di chivau.
- 14.06 : Recampado à Bedouin - 24.06 : Fiò de Sant-Jan. - 28.06 : Fèsto de la meissoun.
Parlaren à Bouleno – Anulacioun :
- Cous de prouvençau enjusquo setèmbre. Messo en plaço d’uno countinuita pedagougico souto la formo de mandadis is escoulan de courrièl emé d’atualita en prouvençau, de ressourso pedagougico e de devè à l’oustau.
- Ativeta dóu CDP e de l’acuei dóu publi, represso poussiblo segound li coundicioun de levado dóu counfinamen. Pamens es assegurado uno vèio amenistrativo.
- Fèsto prouvençalo 2020 previsto lou 14 de Jun. - Fèsto de la musico e de la Sant-Jan.
Parlaren Cadarousso – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - Lotò prouvençau dóu 15 de Juliet, repourta au 11 d’Óutobre.
Parlaren Caumount – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - Fiò de Sant-Jan - Councert emé Liza.
Parlaren à Jounquiero – Anulacioun :
- Cafè prouvençau dóu 10 d’abriéu. - Cous de prouvençau enjusquo lou 28 de Mai
- Tiatre prouvençau en matinado lou 25 d’Abriéu e en vesprado lou 26 d’Abriéu
- Tiatre à St-Savournin d’Avignoun lou 6 de Jun e lou 13 de jun à Bedouin.
Parlaren en Vaucluso – Anulacioun :
- Estage emé Parlaren Nioun, lou 28 de Mars, à Nioun.
- Nouta : Gestioun à doumicilo mantengudo pèr lou secretariat federau.
Li Nouvello de Prouvènço - Anulacioun :
- AG previsto lou 30 de Mars. - Numerò de Mars-Abriéu de la revisto.
- Estage emé Caminan lou 16 de Mai au Bouis di Barounié.
- Estage à-z-Ais de Prouvènço, emé A’Cantari, lou 13 de Jun.
- Gestioun di reabounamen e classamen à Champ-Flouri.
Parlaren Païs d’Avignoun – Anulacioun :
- 2 Cous de prouvençau d’Avignoun e 1 à Rougnouna. Li cous se perseguisson pamens pèr courrièl emé lis escoulan qu’an uno adrèisso. AG previsto pèr lou 13 de Mars. - Fèsto de la Musico lou 21 de Jun.
Parlaren Roubioun – Anulacioun :
- Cous de prouvençau. - Sourtido au Palais dóu Roure e à Maiano.
- Repas de fin d’annado escoulàri e de soun animacioun (Jun).
Parlaren Lou Tor - Anulacioun di sourtido de la troupo de tiatre (Li Galejaire) :
20.03. - Serado prouvençalo à Monsegur sur Lauzon.
27.03 - Vihado à l’Arbousiero à Gadagno. 04.04 - Vesprado de tiatre à Vedeno.
16.05 - Niue di museon à Perno li Font. 06.06 - Vesprado de tiatre à St Savournin.
13.06 - Recampado à Bedouin. Vesprado de tiatre 15.06 - Respeli, serado de tiatre. 10.07 - Vesprado de tiatre à Carpentras. 14.07 e 17.07 - Tiatre deforo à Perno li Font. > Àutris ativeta anulado : 03.05 - 03/05 Printemps du Beffroi au Thor (Journado prouvençalo inaguracioun d’uno carriero e vesprado de tiatre). - Fiò de Sant-Jan.
4) Au 21.04.2020 à 18 h la situacioun en Franço, pèr la pandemìo de coronavirus, èro de :
- 12.900 mort en espitalisacioun + 7896 mort en EHPAD, siegue un toutau de 20.796 mort.
Aqueste toutau pamens pren pas encaro en comte les décès à doumicile degu au virus. De Mars de 2019 à Mars de 2020 i’agu un surplus d’aquéli décès dins Franço entiero de + 9%. Veiren ço que dounara l’INSEE emé li remounado de l’estat-civil. Pièi aquéli d’Abriéu de 2019 à Abriéu de 2020. Emé 20.852 mort l’Espagno nous passo davans..
5) Pèr la Regioun PACA e d’uni despartamen dóu Miejour, au 20.04.2020, avian li chifro seguènt en resoun de la pandemìo de covid-19 :
Aup de Prouvènço-Auto: 7 mort, 42 espitalisacioun, 2 reanimacioun.
Ardecho* : 52 mort.
Ariejo* : 2 mort.
Audo* : 42 mort.
Aup-Marino : : 107 mort, 278 espitalisacioun, 52 reanimacioun.
Àutis-Aup : 7 mort, 41 espitalisacioun, reanimacioun.
Auto-Lèiro* : 7 mort.
Aveiroun* : 20 mort.
Bouco-de-Rose : 287 mort, 1058 espitalisacioun, 211 reanimacioun.
Cantau* : 0 mort.
Dourdougno* : 6 mort.
Droumo* : 108 mort.
Erau* : 96 mort.
Gard* : 36 mort.
Lousèro* : 0 mort.
Pirenèu Óurientau (Catalougno)* : 25 mort.
Var : 90 mort, 318 espitalisacioun, 50 reanimacioun.
Vaucluso : 26 mort (+2), 68 espitalisacioun, 14 reanimacioun.
En quau fau apoundre pèr la Regioun PACA 228 persouno morto en EHPAD e 91 residènt mort à l’espitau que soun coumprés dins li chifro dis espitalisacioun.
Adounc pèr aquesto Regioun Prouvènço-Aup-Coustiero d’Azur avian :
753 mort, 1797 espitalisacioun, 334 reanimacioun, manco li mort au siéu.
Pèr d’ùni d’àutri despartamen en foro de PACA, signalan que la chifro di décès, sachènt qu’avèn pas la chifro dis EHPAD councerni e di mort à doumicilo.
5) Quau se sièr de la clourouquino en debuto de malautié degudo au coronavirus? :
Es emplegado pèr 50 païs dins lou mounde. N’en fan partido, noutamen, la Chino, li Païs-Bas, l’Iran, la Bèugico, l’Italìo (Loumbardìo), l’Argerìo, lou Marò, l’Indo (principau proudutour), lis USA (Estat de New-York) e, lou 16.04.2020, un decrèt, pres pèr la Russìo, autouriso de se servi de l’hydroxyneclourouquino (la Chino a fourni à la Russìo 68.000 bouito de clouroquino). Ramentan que + un antibiouti fai soun efèt à la debuto de la malautié. Pèr quant au proufessour Raoult vèn d’anouncia que la pandemìo es en trin de desparèisse à Marsiho...E meme, tè, vaqui sa darniero declaracioun de ce mardi sus youtube que dounant en francés :
«Les données que nous avons montrent une baisse constante des cas et des hospitalisations. Pour les décès, ça mettra plus longtemps à baisser puisque l’on meurt parfois plus d’un mois après avoir été infecté. Mais les données sont les mêmes partout, à Marseille, en PACA, en France, dans la plupart des pays d’Europe et même en Amérique du Nord. On est sur une vague descendante.
Et le professeur Raoult de lancer un pavé dans la mare :
«Je ne prédis pas l’avenir mais si on continue comme ça, on a bien l’impression que ce qui était l’une des possibilités de cette maladie, à savoir une maladie de saison, est en train de se réaliser et qu’il est raisonnable de penser que d’ici un mois, il n’y aura plus de cas du tout dans les pays tempérés.
Didier Raoult revient aussi sur les débats enflammés autour du traitement qu’il préconise à base d’hydroxychloroquine :
«La possibilité d’une maladie saisonnière va amener à une vraie réflexion de fond qui déclenche des débats et des réactions très violentes. L’arrivée d’une nouvelle maladie aiguë est quelque chose à laquelle l’ensemble des pays riches n’est pas prêt.
Et le débat principal pour Didier Raoult sera à trancher entre traitement immédiat et essais cliniques.
«La vraie question est pourquoi tous les pays riches et développés ont eu des succès moins importants que les pays pauvres qui eux, assez raisonnablement, ont choisi de traiter cela comme une pneumonie avec des médicaments banals qui ne coûtent rien. Ils ont eu des mortalités plus faibles.
Constat qui amène une réflexion étonnante de Didier Raoult :
«Il y a une déconnexion entre richesse et capacité à répondre à des situations de cet ordre-là. Moi, j’ai été capable d’y répondre car j’ai une partie de moi qui est Africaine. Une partie de mes origines me laisse l’idée que l’on doit traiter les maladies infectieuses».
6) Evoulun de la situacioun dins lou mounde :
4.1. Alemagno : 5100 mort pèr uno poupulacioun de 83.073.100 abitant.
4.2. Argerìo : 392 mort dóu covid-19
4.3. Bèugico : 5998 mort pèr 11.476.279, alor que la Franço vesino en a forço mens emé si 20.796 mort pèr uno poupulacioun de 67.795.000 (6 fois la Belgique)
4.4. Indo : 600 mort pèr uno poupulacioun de 1.296.834.042 abitant (dise bèn 1 miliard...) (chifro de 2018). Chifro di décès noun seguro. Es lou païs que fabrico lou mai de clourouquino e que s’en sièr...Vèn de descurbi un nouvèu covid...
4.5. Japoun : 186 mort, chifro noun seguro.
4.6. USA : 44.234 mort enregistra. Pamens, lou Canada vesin a‘gu que 1831 mort, tant coumpres 1041 au Quebec. E, pèr segui la crounico dóu L..4, la situacioun demoro la memo dins li vaste dis anciàni terro indiano e di bisoun, emé, pamens d’aumentacioun tras-que limitado > South Dakota : 7 mort; North Dakota : 10 mort; Idaho (44 mort, en resoun de l’Estat de Whasignton proche emé si 10.224 cas pousitiéu e 491 mort); Montana : 10 mort; Wyoming : 6 mort. Siegue de tout biais que 77 mort tua pèr lou covid-19 pèr uno poupulacioun de 4.788.576 abitant...E de nouta que la situacioun es identico dins li 3 prouvinço canadiano que proulounjon à l’uba lis anciàni plano e terro à bisoun di Dakota, dóu Montana, de l’Idaho e dóu Wyioming : prouvinço d’Alberta emé 59 mort, prouvinço dóu Manitoba emé 6 mort e prouvinço dóu Saskatchewan (1,7 abitant au km2...) 4 mort, siegue 69 mort au toutau degu au corona-virus pèr 6.443.892 abitant.. Fai toujour bon viéure au Far-West e dins li vaste canadian...
COUME PÈR NOSTE CANTAU E NOSTO LOUSÈRO AQUÉSTIS ESTAT AMERICAN VIVON EM’UN ÈR PUR, UNO NATURO ENCARO PRESERVADO E UNO FORTO DISTANCIACIOUN SOUCIALO ENTRE LIS ABITANT (souvènt 2 abitant au KM2) LOU CORONAVIRUS, ADOUNC, A DE PENO PÈR SE I’ACLIMATA E RESCOUNTRA DE POURTAIRE CAPABLE DE L’ESPANDI. De nouta : Estat de New York 13.869 mort.
8) Evoulun de la situacioun sanitàri :
8.1. 552.64’ signaturo pèr l’emplé de la clourouquino : la peticioun Douste-Blazy vers change.org : covid-19, petition douste-blazy, marcho desenant vers lou MILIOUN de signaturo.
7) Counfinamen - descounfinamen :
Lou gouvèr, se sèmblo, vèn de requiéula sus lou counfinamen óubligatòri di persouno dins l’age (à coumta de 65-70 an). Dèurien - mète acò au coundiciounau - pousqué se counfina se lou volon e, de tout biais, emplega de masco.
Lou Prouvençau pèr li mòti emé Reinié Moucadel :
Nouvenco leiçoun : … Journau dóu Courouna… (02/04/2020)
* Se vous fai rèn, vau un pau assaja de teni lou journau di tèms de counfinamen… Lou sabe, me faudrié remounta lou tèms e prendre li causo à-de-rèng (dans l’ordre), mai siéu toujour esta (1) un pau pataras… alor ié vau à moun biais (à ma façon) e pièi un jour faren la triaio (le tri)…:
Siéu ana à Maiano, vuei, e ié siéu ana en biciéucleto, coume acò ai pouscu marca, sus lou papafard que lou fau subre-tout pas óublida pèr pousqué circula, que i’anave pèr querre (2) de pan e tambèn pèr faire un pau d’eisercice… Emé dos resoun de sourti pèr lou pres (prix) d’uno, anavon quand meme pas me prendre mi 135 éurò !
Basto, quouro siéu arriva dins Maiano, ai quasimen agu pòu (peur) : res pèr carriero (personne dans les rues), la Plaço di Cafè coumpletamen vuejo (vide), porto barrado, contro-vènt sarra, ridèu tira…Tóuti li porto èron barrado, fasié ferni de vèire acò (3)… Quin de sort, me semblavo d’èstre dins uno vilo morto…o d’èstre revengu mai de cènt-sièissanto an en rèire, à l’epoco dóu Coulera (4) e de Nosto-Damo de Gràci…Urousamen que i’a‘n cat (un cat negre, naturalamen !) qu’a travessa la Plaço que senoun me sariéu cresegu dins un d’aquéli filme d’anticipacioun que passavon i’a trento an d’acò e mounte se vesié un mounde d’après la catastrofo nucleàri, un mounde coumpletamen desert, fa de cèndre e de caiau (cailloux) e mounte l’ome avié dispareigu…
Couquinasso, enca ‘n pau mandave en quiéu (je repartais en arrière), rebroussave camin e rintrave à l’oustau sènso ma bagueto quoutidiano! Mai la fam es estado la pu forto e ai countunia de faire avans… Primum vivere, disien lis ancian, deinde philosophari… Ço qu’en bon prouvençau se dèu pousqué revira : d’abord se leva la fam, pièi vendra lou tèms de chifra…(réfléchir)!
-------------------------------
(1) Petit rappel : le verbe «être» se conjugue avec lui-même («Je suis été»)…
CF note 29.
(2) Ne pas confondre «querre» et «cerca». «Cerca», c’est chercher quelque chose dont on ignore l’emplacement. Ex : «Mounte as mai escoundu acò, fai dos ouro que lou cerque…» (Où tu as encore caché ça, ça fait deux heures que je le cherche) Alors que «querre», c’est aller chercher quelque chose que l’on sait parfaitement où on va le trouver : du pain, de l’essence, des oeufs…
(3) Les Maillanais auront reconnu un passage du cantique à Notre-Dame de Grâce…
(4) L’épidémie de choléra de 1854, à l’occasion de laquelle les Maillanais sortirent la statue de Notre-Dame de Grâce et obtinrent l’arrêt du fléau.
Leiçoun dès : Routo di Baus… (03/04/2020)
La routo davans l’oustau, pichot, lou mounde que i’avié i’a soulamen tres semano! Touto la touristaio qu’anavo vers Sant-Roumié croumpa (acheter) de cigalo en terraio (terre cuite), o vers li Baus pèr faire uno capelado (un hommage) à
l’estatuo de Charloun (1)… Li païsan ‘mé si traitour e si camioun, lou pedoun (facteur) ‘mé sa veituro jauno, aquéli qu’anavon au marcat dóu Grès pièi que n’en revenien ‘m’ un pau de «fresco» (un pau de fraîche…)… e pièi tambèn tóuti li gènt que travaion à la «zono» de la Massano…
E li biciéucleto, se sabias quant (combien) n’en passavo! Aquéli que van faire un pichot tour tranquile pèr desrouviha (dérouiller) ‘n pau li vièìi cambo, aquéli que roulon fièr coume de gau (coq) sus si velò eleitri e que te passon sènso meme te regarda, aquéli que roulon pas pèr rire, que fan avans em’un gas espetaclous, la tèsto dins lou guidoun, li cambo coume un moulin à cafè e l’iue tanca (fixé) sus lou crounoumètre…
N’en passavo de mounde, dóu matin au vèspre…Un vounvoun (bourdonnement) sènso relàmbi (sans repos), un murmur fèbre-countùnio (sans cesse), e de-longo lou chafaret (le bruit)…
Liogo que vuei (Alors qu’aujourd’hui), couquin de sort! lou grand silènci blanc! Sèmblo que sian sus la banquiso, just qu’ai pancaro vist d’ourse e pas meme l’ome qu’a vist l’ome qu’avié vist l’ourse…!
N’i’en a quand meme que passon encaro, ‘mé si traitour e si camioun, es li païsan maianen qu’an pas cala e que fan toujour avans…mai acò nous estouno gaire, parai (n’est-ce pas), lou Mèstre nous l’avié di :
(2) Lou païsan, ounte que siegue...
Es lou cepoun de la nacioun ;
Auran bèu faire d’envencioun,
Fau que la terro se boulègue :
Tant que lou mounde noun aura pres fin,
Faudra que i’ague de pan e de vin…
Le paysan, en tous pays,
est le support de la nation ;
on aura beau chercher, beau inventer,
il faut que se remue la terre :
et tant que le monde n’aura pas pris fin,
il faut qu’il y ait du pain et du vin…
_______________
(1) Charloun Rieu, « Charloun dóu Paradou (1846 – 1924). Pouèto, païsan, ami de Mistral, autour, entre autro, de forço cansoun pleno de gàubi (auteur, entre autres, de beaucoup de chansons particulièrement bien tournées… : «Li cant dóu terraire». Charloun a soun estatuo eilamount sus lou planestèu di Baus… pas liuen dóu castèu…
(2) Dins Lis Oulivado : La Cansoun dóu Païsan. Revira (traduit) pèr F.Mistral.
De quàuquis info levado de la telaragno...
* Li descounfina : sabèn, tóuti, que faudra se descounfina l’endeman dóu 11 de Mai. Mai, vesès, n’i’a que se descounfinon tóuti li vèspre e que, en liogo de tapa sus de casseirolo, garçon lou fiò d’en pertout pèr entrina la pouliço à se desrouï li cambo pèr lou cas que li Gileto Jauno revendrien. Vaqui la tiero di coumuno e di ciéutat councernido : Asnières, Aulnay-sous-Bois, Belfort, Chanteloup-les-Vignes, Clichy-la-Garenne, Clichy sous-Bois, Échirolles, Faches-Thumesnil, Hem, Laon, La Verrière, Les Mureaux, Lille, Lys-lez-Lannoy, Mantes-la-Jolie, Nanterre, Neuilly-sur-Marne, Toulouse, Rillieux-la-Pape, Roubaix, Rueil-Malmaison, St-Denis, Sartrouville, Strasbourg, Villeneuve-la-Garenne, Wattignies…Villeneuve-la-Garenne, Gennevilliers (escolo encendiado etc), Montreuil, Grenoble, Pau, Ronchin, Versailles, . La seguido au prouchan buletin.
* Barrulado en Covid-19 : lou quoutidian Midi-Libre vèn de manda en Prouvènço, pièi en Loumbardìo, un parèu de journalisto (un ome e uno femo), pèr faire lou pount sus l’espandimen dóu corona-virus. An passa 2 journado à Marsiho e an trouba uno vilo pasiblo. À Sant-Bartoumiéu lou mounde óucupon un ancian fast-food e fan manja li gènt. Pièi, la Vilo a dous èro, l’O.M. e lou Proufessour Raoult. Li journalisto an entreva un disciple dóu proufessour : pèr éu es un Marsihés di Marsihés. La pandemìo decèsso pas de demeni, i’a de mens en mens de depistage. Raoult a trata emé sucès 2939 paciènt emé soucamen 12 décès pèr l’encauso de coumplicacioun de santa impourtanto que cumulavon emé lou virus. 99,6 % de reüssito, osco! l’ome.
* Sanofi : sus RMC, Bourdin a aculi lou pelot de Sanofi, aqeste grand laboratòri. Es un tipe que brasso de mountagnasso de sòu. A soustengu l’Institut de Raoult enjusqu’en 2015. Pèr aro, cerco un vacin contro lou virus. Diguè que sarié pas dispounible avans la debuto de 2021. Ramentan que Raoult trato emé lou plaquénil (autre nom de l’hydroxyneclourouquino), que la bouito costo que 5 éurò. Se capito que Sanofi pòu fourni en plaquénil sènso proublèmo.
* Dourdougno : es un despartamen tras-que rurau de mai de 400.000 abitant. I’a que dos pichòti vilo impourtanto : Brageira e Perigus. La maje part de la poupulacioun rèsto e vièu en campagno. Resulto : 6 mort degu au covid-19.
* Proufèto : l’istouriano Louïso Guersan vèn de descurbi un libre, pareigu en francés i’a 15 an, ounte se dis que la CIA avié deja envisaja qu’uno pandemìo de coronavirus s’espandirié en...2020!
* Reloucalisacioun : emé la pandemìo de covid-19 es esta revela qu’avian pas ges de masco, mancavian de lié pèr aculi li malaut, mancavian d’aparèi respiraire, mancavian de...de...de...etc. Adounc, lis endustriau de la farmacìo apelon à tourna loucalisa en Franço la filièro chimico que li tòti que nous gouvernon an leissa parti en Asìo. D’un autre las, lou persounau espitalié demandon que siegue aplanta lou desmantelamen di CHU e àutri CH. Vaqui-ti pas, qu’à Nancy, en pleno pandemìo, un fadòli avié demanda la desparicioun de 150 lié de reanimacioun e la supressioun de mai de 600 emplé...
* Carrat musulman : emé l’arrivado dóu covid-19 s’atrobo que i’a pus ges de plaço dins aquéli carrat dins li çamentèri, comte tengu que 80 % di caisso pleno de mort que partien enjusqu’aro dins li païs d’óurigino podon pus i’ana.
* Costa Delizosa : es lou noum d’uno d’aquéli fabrico de m...que barrulon sus lis oucean. Aquesto a 800 passagié e 900 membre d’equipage. En revenènt de sabe pus d’ounte a vougu desbarca à Marsiho si 421 passagié francés. Mai lou Prefèt di BDR l’a enebi estènt que li port francés soun enebi, pèr aro, en tóuti li batèu de crousiero. Fin finalo lou Costa Delizosa es ana desbarca à...Barcilouno.
* Guignol’s band : l’aparicioun d’uno pandemìo de coronavirus èro despièiproun tèms dins lou doumaine dóu poussible. Lis ancian presidènt, Sarkozy, Hollande, e lou nouvèu, Macron, ansin que li presidènt is assemblado, èron e soun pèr li nouvèu, li destinatàri chasque an de «Livres blancs de la Défense et de la Sécurité Nationale». Lis an-ti legi?
* Tchernobyl : Mancavo pus qu’acò! Li sèuvo iradiado de 1986 countunion de crema e si tubèio arrivon en Franço, au nostre, dins lou mai grand silènci. D’eici que nous dison que soun partido en Corso...
* À prepaus de l’Alemagno : Es necite, avans que d’ana avans, quatre causo :
- L’Alemagno es uno republico FEDERALO de 16 Lânder (o Estat), alor que Franço es une république CENTRALISADO qu’a redu, i’a gaire, lou noumbre de si Regioun metroupoulitano qu’a passa de 22 à 13.
- L’Alemagno a un sistèmo de santa decentralisa e, au contro, de la Franço, a sachu garda au siéu uno grando capacita endustrialo que i’a permes de faire 350.000 tèst dóu virus par semano, alor que Franço, aguènt tras-que forço redu si capacita endustrialo n’en fai (o fasié) que 150.000 e encaro es pas segur... Parié, l’Alemagno a reüssi à proudurre 50 miloun de masco pèr semano, alor que Franço avié pus de fabrico capablo de n’en faire...
- Bono-di l’alerto mandado pèr lou grand virologue, lou Proufessour Crestian Drosten, l’Alemagno a reagi lèu e a beneficia d’un pargue de 40.000 lié de reanimacioun, alor qu’à forço de n’en redurre lou noumbre Franço n’en avié pus que...14.000.
Counsequènci :
- Li gouvèr di Lânder li mai impourtant se soun couourdouna pèr reagi e mies asata la riposto. En Franço, falié que tout venguèsse de...Paris.
- La chifro di mort dóu covid-19 en Alemagno es que de 5.100 alor qu‘en Franço, au 21.04.2020, èro de 20.976 à minima (avèn pas li chifro di mort au siéu).
- L’Alemagno vèn d’ataca soun descounfinamen. Lou port dóu masco i’es óubligatòri e, lou menistre de la santa alemand, qu’a uno vesioun estrategico de la situacioun, a declara qu’à 4.000 décès la pandemìo sara souto countourrole, alor qu’en Franço sian toujour à l’espèro di mountagno de masco necito qu’arrivon quand volon e que Regioun e vilo, an pres la decisioun de n’en coumanda éli meme, coumpleta pèr li particulié que n’en fan de pichòti quantita à l’oustau Afaire de segui... - 20.04.2020
-
LPR.8, en lengo nostro
Lou tierça perdènt :
Franço : 20.265 décès e segur mai emé li gènt
countamina pèr lou virus que soun mort à soun oustau...
Chifro pèr l’Espagno : 20.852 mort e l’Italìo : 24.114 mort
Sian en trin de prevèire lou tourna regulié de vosto revisto Li Nouvello de Prouvènço. Dins l’espèro vous mandan uno garbo d’info sus la situacioun atualo à respèt de la pandemìo dóu corona-virus, apela tambèn covid-19. Aqueste tèste es apoundu en fourmat PDF à noste mandadis. Poudrés, à voste tour, lou manda en tóuti vòsti couneissènço, pèr faire uno CADENO PROUVENÇALO de reinfourmacioun.
1) Li manifestacioun anulado e mantengudo (raro)
2.1. Ramentan que la Recampado, en Vaucluso, di Fiò de Sant-Jan, à Bedouin, es anulado, ansin que li Fiò de Sant-Jan dis Assouciacioun e di vilage. Se poudra pas, tambèn, faire veni en Prouvènço la flamo dóu Canigou. Es poussible, pamens, qu’en Catalougno se fagon d’aqui e d’eila de Fiò de Sant-Jan.
2.2. Amountagnage di fedo e àutri bèstio. L’amountagnage d’Auloun, en Pirenèu, que se devié faire lou 6 de Jun venènt, es anula. Pèr contro, lou grand amountagnage di fedo au Mount Lousère es bèn previst, se fara lou 21 de Jun de 2020.
2.3. Festenau de Gavarnie en Pirenèu : se debanara dóu 24 de Juliet au 5 d’Avoust.
2.4. Fèsto de Baiouno (28.07/02.08) soun anulado e belèu remandado à l’autouno, mai i’aura pas la memo ambianço.
2.5. Narbouno : tóuti li manifestacioun culturalo de Mai, Jun e Juliet soun anulado...
2.6. Vaurias : la grando fèsto dóu Pichot Sant-Jan es anulado
2.7. Andoro (principautad’) : tourna dis ativeta ecounoumico à coumta dóu 20 d’Abriéu de 2020.
2.8 Manifestacioun culturalo dis Assouciacioun Parlaren (Fèsto de la Musico, Fiò de Sant-Jan etc) saran anulado enjusco lou 17 de Juliet.
2.9. Lou Felibrige, de soun coustat, a anula tóuti li manifestacioun que lis escolo felibrenco devien douna dins lou Miejour. Quaucarèn de mai impourtant se pourrié faire, tant, à Maiano, en Setèmbre, pèr l’anniversàri de la neissènço de Frederi Mistral.
2) Lou couiouna-virus cansoun de Jan-Bernat Platevin.
Vaqui la musico, poudès vous n’en servi coume voulès :
Redounan, pèr li persouno lis aurien pas agu, li 4 coublet de la cansoun LOU COUIOUNA-VIRUS :
Coublet 1 :
Desempièi quàuqui tèms i’a uno epidemìo
Que s’escampiho lèu, dins touto la Regioun.
Lis ome e li droulas, li femo emai li fiho
Poudran pas s’escapa d’aquelo countagioun.
Sabèn quasimen rèn de sa patoulougìo :
Es un malur e meme uno maladicioun.
Que poudrié de segur decima la patrìo
E s’empega tambèn à tóuti li nacioun.
R- Atencioun, de pas vous faire emboucouna.
Atencioun, de pas vous leissa engana.
Coublet 2 :
Es uno malautié que se generaliso
Sabèn pas coume acò nous a toumba dessus.
Es un mau que fai pòu, un mau que terrouriso :
Degun l’avié previst, nimai Nostradamus!
N’en siéu espalanca e me desmouraliso,
Urousamen que lou Proufessour Diafouirus
A cerca jour e niue e a fa d’analiso
Pèr descurbi enfin lou Couiouna-virus.
R- Atencioun, de pas vous faire enverina.
Atencioun, de pas vous faire couiouna.
Coublet 3 :
Meme lou plus gaiard pòu agué la brounchito,
La fèbre de chivau, la coulico o lou sras.
E pièi pòu aganta tambèn l’apendicito,
L’esclapeto o l’erpès, la gripo o lou raumas.
Mai es mai enmerdant d’agué la couiounito :
Lou Couiouna-virus es un gros malinas
Que t’aganto pertout, a pas ges de limito,
Te fai veni couioun e meme couiounas!
R- Atencioun, de pas vous faire poutouna.
Atencioun, de pas vous faire couiouna.
Coublet 4 :
Encuei cadun s’escound e cadun se counfino
Sèns saluda li gènt à part lou medecin.
Iéu quand vèse un couioun me vèn la petouchino,
Ai pòu de moun fatour, ai pòu de moun vesin.
Iéu que siéu pas couioun, tout acò m’estransino,
I’a de couioun pertout alor sèr e matin
Iéu, prègue lou bon diéu emai la medecino
En esperant qu’un jour troubaran un vacin !
R- Atencioun, de pas vous faire couiouna.
Atencioun, se noun, se noun sias coundana.
3) Anulacioun dis ativeta dis Assouciacioun Parlaren :
Parlaren Bedarrido – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - 13.03 : Counferènci «Li creaturo fantastico de Prouvènço».
- 14.03 : Ditado Regiounalo - 19.03 : Roudelet voucau à Sablet
- 25.03 : Inaguracioun carriero Cacarribò e negado di Lume.
- 26.03 : Roudelet voucau à Baumo de Venisso e lou 02.04.
- 28.03 : Rescontre emé l’escrivan Alan Martin. - 04.04 : Escapado culturalo à Cassis.
- 04 au 09.05 : Espousicioun «Li fèsto à l’entour di creaturo fantastico de Prouvènço».
- 09.05 : Counferènci «Uno dinastìo de Tarasco» - 10.05 : Escapado à la Font de Vaucluso.
- 21.05 : Participacioun au passo-carriero de la fiero di chivau.
- 14.06 : Recampado à Bedouin - 24.06 : Fiò de Sant-Jan. - 28.06 : Fèsto de la meissoun.
Parlaren à Bouleno – Anulacioun :
- Cous de prouvençau enjusquo setèmbre. Messo en plaço d’uno countinuita pedagougico souto la formo de mandadis is escoulan de courrièl emé d’atualita en prouvençau, de ressourso pedagougico e de devè à l’oustau.
- Ativeta dóu CDP e de l’acuei dóu publi, represso poussiblo segound li coundicioun de levado dóu counfinamen. Pamens es assegurado uno vèio amenistrativo.
- Fèsto prouvençalo 2020 previsto lou 14 de Jun. - Fèsto de la musico e de la Sant-Jan.
Parlaren Cadarousso – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - Lotò prouvençau dóu 15 de Juliet, repourta au 11 d’Óutobre.
Parlaren Caumount – Anulacioun :
- Cous de prouvençau - Fiò de Sant-Jan - Councert emé Liza.
Parlaren à Jounquiero – Anulacioun :
- Cafè prouvençau dóu 10 d’abriéu. - Cous de prouvençau enjusquo lou 28 de Mai
- Tiatre prouvençau en matinado lou 25 d’Abriéu e en vesprado lou 26 d’Abriéu
- Tiatre à St-Savournin d’Avignoun lou 6 de Jun e lou 13 de jun à Bedouin.
Parlaren en Vaucluso – Anulacioun :
- Estage emé Parlaren Nioun, lou 28 de Mars, à Nioun.
- Nouta : Gestioun à doumicilo mantengudo pèr lou secretariat federau.
Li Nouvello de Prouvènço - Anulacioun :
- AG previsto lou 30 de Mars. - Numerò de Mars-Abriéu de la revisto.
- Estage emé Caminan lou 16 de Mai au Bouis di Barounié.
- Estage à-z-Ais de Prouvènço, emé A’Cantari, lou 13 de Jun.
- Gestioun di reabounamen e classamen à Champ-Flouri.
Parlaren Païs d’Avignoun – Anulacioun :
- 2 Cous de prouvençau d’Avignoun e 1 à Rougnouna. Li cous se perseguisson pamens pèr courrièl emé lis escoulan qu’an uno adrèisso. AG previsto pèr lou 13 de Mars. - Fèsto de la Musico lou 21 de Jun.
Parlaren Roubioun – Anulacioun :
- Cous de prouvençau. - Sourtido au Palais dóu Roure e à Maiano.
- Repas de fin d’annado escoulàri e de soun animacioun (Jun).
Parlaren Lou Tor - Anulacioun di sourtido de la troupo de tiatre (Li Galejaire) :
20.03. - Serado prouvençalo à Monsegur sur Lauzon.
27.03 - Vihado à l’Arbousiero à Gadagno. 04.04 - Vesprado de tiatre à Vedeno.
16.05 - Niue di museon à Perno li Font. 06.06 - Vesprado de tiatre à St Savournin.
13.06 - Recampado à Bedouin. Vesprado de tiatre 15.06 - Respeli, serado de tiatre. 10.07 - Vesprado de tiatre à Carpentras. 14.07 e 17.07 - Tiatre deforo à Perno li Font. > Àutris ativeta anulado : 03.05 - 03/05 Printemps du Beffroi au Thor (Journado prouvençalo inaguracioun d’uno carriero e vesprado de tiatre. - Fiò de SanJan.
4) Au 20.04.2020 à 18 h la situacioun en Franço, pèr la pandemìo de coronavirus, èro de :
- 12.513 mort en espitalisacioun + 7752 mort en EHPAD, siegue un toutau de 20.265 mort.
Aqueste toutau pamens pren pas encaro en comte les décès à doumicile degu au virus. De Mars de 2019 à Mars de 2020 i’agu un surplus d’aquéli décès dins Franço entiero de + 9%. Veiren ço que dounara l’INSEE emé li remounado de l’estat-civil. Pièi aquéli d’Abriéu de 2019 à Abriéu de 2020. Emé 20.852 mort l’Espano nous passo davans..
5) Pèr la Regioun PACA e d’uni despartamen dóu Miejour, au 20.04.2020, avian li chifro seguènt en resoun de la pandemìo de covid-19 :
Aup de Prouvènço-Auto: 6 mort, 46 espitalisacioun, 2 reanimacioun.
Ardecho* : 49 mort, 110 espitalisacioun.
Ariejo: 2 mort, 14 espitalisacioun.
Audo : 42 mort, 68 espitalisacioun
Aup-Marino : : 107 mort, 278 espitalisacioun, 52 reanimacioun.
Àutis-Aup : 6 mort, 38 espitalisacioun, 10 reanimacioun.
Auto-Lèiro : 6 mort, 39 espitalisacioun.
Aveiroun : 19 mort, 65 espitalisacioun.
Bouco-de-Rose : 269 mort, 1053 espitalisacioun, 228 reanimacioun.
Cantau* : 22 espitalisacioun, 0 mort.
Dourdougno : en tout 187 cas pousitiéu, 12 mort pèr 413.006 abitant.
Droumo* : 100 mort, 173 espitalisation.
Erau : 90 mort, 169 espitalisacioun.
Gard : 31 mort, 115 espitalisatioun.
Lousèro : 0 mort, 5 espitalisacioun.
Pirenèu Óurientau (Catalougno) : 24 mort, 76 espitalisacioun.
Var : 87 mort, 323 espitalisacioun, 49 reanimacioun.
Vaucluso : 24 mort, 64 espitalisacioun, 17 reanimacioun.
En quau fau apoundre pèr la Regioun PACA 218 persouno morto en EHPAD e 85 residènt mort à l’espitau que soun coumprés dins li chifro dis espitalisacioun.
Adounc pèr aquesto Regioun PACA avian :
717 mort, 1810 espitalisacioun, 358 reanimacioun, manco li mort au siéu.
Pèr d’ùni d’àutri despartamen en foro de PACA, signala pèr un*avèn que la chifro au 19.04.2020 e pas tambèn la chifro dis EHPAD councerni e di mort au siéu.
5) Quau se sièr de la clourouquino en debuto de malautié degu au coronavirus? :
Es emplegado pèr 50 païs dins lou mpounde. N’en fan partido, noutamen la Chino, li Païs-Bas, l’Iran, la Bèugico, l’Italìo (Loumbardìo), l’Argerìo, lou Marò, l’Indo (principau proudutour), lis USA (Estat de New-York) e, lou 16.04.2020, un decrèt, pres pèr la Russìo, autouriso de se servi de l’hydroxyneclourouquino (la Chino a fourni à la Russìo 68.000 boito de clouroquino). Ramentan que + un antibiouti fai soun efèt à la debuto de la malautié. Pèr quant au proufessour Raoult vèn d’anouncia que la pandemìo es en trin de desparèisse à Marsiho...Veiren bèn.
6) Evoulun de la situacioun dins lou mounde :
4.1 - Argerìo : 2718 cas pousitiéu au corona-virus, 384 mort.
4.2 : Catalunya (Espagno) : la chifro di mort es estado revisto, en tenènt comte di décès en EHPAD e à doumicilo. S’ELÈVO ARO À 7097 MORT, ço que moudifico la chifro espagnolo. E que fai dire à d’ùni Catalan : vau mies viéure en Óucitanìo (281 mort, 72.000 km2) qu’en liogo en Catalunya (7097 mort pèr...32.000 kM2 (L’Indépendant de Perpignan). La chifro óuficialo es pamens que de 4009 mort.
4.3. Indo : Chifro noun seguro. Es lou païs que fabrico lou mai de clourouquino e que s’en sièr...Vèn de descurbi un nouvèu covid...
4.4. Japoun : Chifro noun seguro.
4.4. USA : 41.344 mort enregistra. Pamens, lou Canada vesin a‘gu que 1466 mort, tant coumpres 688 au Quebec. E, pèr segui la crounico dóu L..4, la situacioun demoro la memo dins li vaste dis anciàni terro indiano e di bisoun, emé, pamens d’aumentacioun limitado pas mai > South Dakota : 7 mort; North Dakota : 7 mort; Idaho (44 mort, en resoun de l’Estat de Whasignton proche emé si 10.224 cas pousitiéu e 491 mort); Montana : 10 mort; Wyoming : 2 mort en liogo de 1. Siegue de tout biais que 70 mort tua pèr lou covid-19 pèr uno poupulacioun de 4.788.576 abitant...Fai toujour bon viéure au Far-West...
COUME PÈR NOSTE CANTAU E NOSTO LOUSÈRO AQUÉSTIS ESTAT AMERICAN VIVON EM’UN ÈR PUR, UNO NATURO ENCARO PRESERVADO E UNO FORTO DISTANCIACIOUN SOUCIALO ENTRE LIS ABITANT (souvènt 2 abitant au KM2) LOU CORONAVIRUS, ADOUNC, A DE PENO PÈR SE I’ACLIMATA E RESCOUNTRA DE POURTAIRE CAPABLE DE L’ESPANDI. De nouta : Estat de New York 13.869 mort.
8) Evoulun de la situacioun sanitàri :
8.1. 542.651 signaturo pèr l’emplé de la clourouquino : la peticioun Douste-Blazy vers change.org : covid-19, petition douste-blazy, marcho desenant vers lou MILIOUN de signaturo.
7) Counfinamen - descounfinamen :
Lou gouvèr, se sèmblo, vèn de requiéula sus lou counfinamen óubligatòri di persouno dins l’age (à coumta de 65-70 an). Dèurien, mète acò au coundiciounau, pousquè se counfina se lou volon e, de tout biais, emplega de masco.
8) Lou cas dis Aup de Prouvènço-Auto, dis Aùtis Aup e dóu Vaucluso :
Nòsti legèire auran segur remarca qu’aquéli 3 despartamen soun gaire touca pèr lou corona-virus.
Li baile de l’Espitau d’Avignoun, dins d’entrèvo emé Vaucluse Matin, an nouta que sus 23 mort (24 au 20.04.2020) enregistra à l’Espitau Enri Dufaut, bon noumbre venien dóu Aut Vaucluse (Enclavo de Vaurias noutamen) e lou rèsto dóu bacin d’Avignoun.
Pèr-ço-que dis Aup de Prouvènço Auto e dis Àutis Aup la chifro toutalo di mort pèr li dous despartamen es toujour que de 12 mort. Lis Aup de Prouvènço Auto an 163.915 abitant, siegue 24 abitant au km2, e is Àutis Aup an 141.284 abitant emé 25 abitant au km2, ço que li raprocho de la Lousèro emé si 15 abitant au km2 e 0 mort despièi la debuto de la pandemìo.
Pèr lou bacin d’Avignoun es un triangle que sa pouncho es au jougnènt de Durènço e dóu Rose. Beneficìo di grand courrènt d’èr que davalon dins si valèio e qu’empachon, belèu, lou virus de s’implanta. E pièi, e pièi, i’a tant de mounde eilamount que veion sus Avignoun, Frederi Mistral, Folcò de Baroncelli, Enri Bouvet sènso óublida la vierge daurado di Dom!
9) De bòni novo. Osco!
- La Regioun Sud (Prouvènço-Aup-Coustiero d‘Azur) vèn de croumpa 5.000.000 de masco. Saran destribuï à coumta dóu 22 d’Abriéu. 3,5 miloun saran pèr lou persounau sougnant, lis EHPAD, lis ajudo à doumicilo, li transpourtaire sanitàri, li farmacìo, medecin, infiermié, bioulougisto, dentisto, kiné...500.000 masco saran pèr li forço de l’ordre (gendarmo, pouliço naciounalo, poumpié, marin-poumpié)...1.000.000 de masco saran pèr li 900 coumuno de la Regioun qu’an mens de 20.000 abitant.
- Lou Grand Avignoun e li Vilo que n’an fan partido an coumanda 350.000 masco. 100.000 saran pèr Avignoun que n’a croumpa 150.000 de mai : 200.000 saran destribuï à sa poupulacioun (2 masco pèr persouno).
- De coumuno van tambèn coumanda de masco : Mouriero-lez-Avignoun (11.000), Mountèu (20.000), Aurenjo (30.000), Vilanovo d’Avignoun (10.000), Lou Pountet (en coumando), Alès-agloumeracioun (150.000 masco en coumando.
Jan-Glaude
Lou Prouvençau pèr li mòti emé Reinié Moucadel :
Setenco leiçoun : E faren l’aiòli! (31/03/2020)
- Vaqui ‘n tros (extrait) d’uno coumèdi qu’aviéu escricho en 1991 e que i’aviéu douna pèr titre, naturalamen, l’espressioun famouso de Mistral : E faren l’aiòli! e qu’avèn jouga emé mis ami dóu Tiatre de la Granouio…E dedins, i’a tout un long passage counsacra à l’aiet coume remèdi universau… Me siéu pensa que, meme se l’aiet èi pas en plen la clouroquino, tant poudrié servi vuei… Quau saup? E pièi, fau bèn rire un pau… Aquéu tros, l’ai un pau atualisa, sus la fin…Jóusè, Zeto e Goutoun soun en trin de vanta li merite de l’aiet à un arlèri (imbécile) que dis que l’aiet es uno drogo…
Vaqui lou tros (extrait) de E faren l’Aiòli! mounte tres persounage soun en trin de vanta li vertu de l’aiet contro touto meno de magagno (toute espèce de maladie) en fàci d’un arlèri qu’afourtis (qui affirme) que l’aiet es uno drogo…:
Jóusè : L’aiet, uno drogo! Acò èi bèn d’idèvo d’arlèri! D’aquelo «drogo» se n’en manjavo adeja, d’après Eroudote, lou grand istourian gregau (grec), se n’en manjavo adeja en Egito, vo, vers li Faraoun. E an meme trouva de papirus mounte i’avié de marca de receto emé d’aiet !
Goutoun : Vo, lis oubrié que travaiavon à basti la grand piramido de Toutankamoun, n’en manjavon de racioun espetaclouso, e es acò que li rendié tant fort e gaiard pèr boulega de queiroun (pierres de taille) que pesavon un ase mort.
Zeto : E li Chinés, pèr basti sa grand muraio, èi la memo causo : i’an fa manja de platas d’aiet que te ié levavon la fam (qui leur levaient la faim) e que te li rendié fort coume d’Ercule.
Jóusè : E tóuti li mège (médecins) de l’Antiqueta, li Galian, lis Ipoucrato, li Crisipe, tóuti l’an recoumanda dins quasimen tóuti li meno (espèces) de malautié dis ome e dis animau : de la gripo is agacin, dóu mau d’auriho i pougneduro de guespo (piqûres de guêpes), di variço à la cagagno.
Zeto : E dins la grand pèsto que i’aguè dins touto la Franço en 1720, coume fasien li medecin pèr sougna li gènt sènso se carga (attraper) la countagioun? S’empegavon de grands embut (entonnoirs) plen d’aiet davans la bouco e lou nas (nez), e li microbe riscavon pas de faire avans. L’aiet èi baitericide, antiseiti e ameisant (adoucissant). Ei plen d’ouligò-elemen, de soufro, d’iode, de sau mineralo.
Goutoun : Tè, meme li Latin, qu’èron pas d’ase bord que parlavon latin e que lou latin es uno lengo talamen dificilo que meme li capelan la sabon pu canta, e bè meme li Latin n’an fa quasimen lou proumié de si remèdi. (Vai cerca ‘n libras plen de póusso dins lou bufèt.) Tè, Pline, pèr eisèmple, Pline lou Vièi, qu’a escri de libre en latin gros coume de bouto (tonneaux), escoutas ‘n pau ço qu’a di de l’aiet : «Allio magna vis, magnae utilitate contra aquarum et locorum mutationes. Serpentes abigit et scorpiones odore. Contra anginas tritum imponi et gargarizare prodest. Dentium dolorem tribus capitibus in aceto tritis imminuit…».
Jóusè : Hòu, Goutoun! sèmblo que sian à vèspro! Lou pos pas legi (tu peux pas le lire) en prouvençau!
Goutoun : Coume vos, vièi renaire (râleur). «L’aiet èi plen de forço. Fai fugi li serp (serpents) e lis escourpioun. Ei lou meiour di remèdi contro tóuti li blessaduro di bèsti. Dins li mau de gousié, lis angino, n’en fau faire bouli tres tèsto emé de mèu (miel) e
de la (lait) e n’en faire un cataplasme tres jour à-de-rèng ( à la file ). Fai mirando contro lou mau de la terro (l’épilepsie), la jaunisso, lis apoustemiduro (abcès), lis enfauchaduro (foulures), l’estranglun (la toux persistante), lou caburne (coqueluche)… basto, tout». Se vouliéu, m’arrestariéu pas. N’i’en a dès pajo coume acò.
Jóusè : E èi pas tout. S’èro quaucarèn de marrit, cresès que Charle-Magne n’aurié recoumanda la culturo dins tout lou païs e qu’aurié manda si «missi dominici» pèr vèire se se n’en plantavo d’en-pertout?
Vuetenco leiçoun : E faren l’aiòli! (01/04/2020)
Goutoun : Cresès que li mounge (moines) de l’epoco di catedralo n’aurien fa veni à jabo (en quantité) dins li jardin de sis abadié (abbayes)? Que lou bon rèi Enri IV, n’i’aurien freta li brego (on lui en aurait frotté les lèvres) tre naisse (dès sa naissance)?
Jóusè : Que li gènt dóu Nord, vous rendès comte, meme li gènt dóu Nord, n’en penjarien au coui (cou) de si bèsti pèr li sauva dis esperitoun (esprits) e di farfadet (lutins)?
Zeto : E pièi aro, pèr saupre (savoir) s’uno femo èi grosso (enceinte) o noun, te fan acheta de tèst de groussesso dins li farmacìo que te coston un bras, que soun coumplica que jamai e qu’encaro siés jamai seguro (sûre) de rèn…
Goutoun : E bè, dins lou tèms, Ipoucrato, sabès coume fasié ? Fasié empega un cataplasme d’aiet escracha (d’ail écrasé) sus lou vèntre de la femo, e lendeman matin se l’alen (haleine) de la femo sentié l’aiet, èi qu’èro pleno.
Jóusè : Senoun, se poudien mai groupa! (Sinon, ils pouvaient remettre ça!)
Zeto : E pièi vuei, à l’epoco que sian, mounte lou mounde soun destimbourla (les gens sont détraqués), fan que courre de-longo, tènon pa ‘n plaço, soun «estressa», coume se dis, e pièi, tant, fan d’ataco ( et finissent par faire des attaques), e bè i’a rèn coume l’aiet pèr calma.
Jóusè : L’aiet èi l’antistress, lou remèdi miracle contro la vido niaiso de vuei.
Goutoun : Meme pèr li bèsti èi bon. Se n’en dounavo i gau (coqs) que se batien pèr qu’aguèsson mai de gas. Quand li chin an li verme (vers), zóu d’aiet !
Zeto : Quand li galino an la pepido, zóu d’aiet!
Jóusè : Quand li miòu (mulets) volon pas pissa, zóu d’aiet!
Zeto : Ei bon pèr tout. Pòu meme servi de pego (colle): esclapas (vous cassez) uno sieto, avès que de coupa en dous uno veno d’aiet (gousse d’ail), de freta li bord de la sieto emé lou jus, e la sieto èi coume novo. I’a qu’un rode belèu mounte l’aiet èi pas recoumanda, èi pèr li nourriço e encaro, èi pas segur…
Goutoun : Es un remèdi miracle qu’amaduro (mûrit) tóuti li mau e que fai mestié (qui peut servir) dins tout : contro li verme, lis infeicioun, lou cancèr, li fèbre, li coulico, la coucoulucho, la veirouleto (la rougeole), la brounchito, la pèsto, lou coulera e belèu meme pèr de malautié que li couneissèn pancaro mai que li couneiren un jour, coume lou courouna-virus…L’aiet es un bàrri (rempart) contro la magagno (la maladie) e lou vieiounge, èi la sauvogardo de la santa, la planto di planto, la soulucioun de tóuti li mau, lou sant remèdi de la man de Diéu…
La redacioun : Zóu! Fau ana vèire lou proufessour Raoult, à Marsiho, nous fara bèn un remèdi à baso d’aiet pèr couiouna lou courouna-virus! Acò coustarié gaire carivènd e, tant, se poudrié refaire dins chasco famiho que l’aiet au nostre manco pas... - 18.04.2020
-
LPR.7, en lengo nostro
Lou Pichot Roudanen : LPR.7, en lengo nostro.18.04.2020
Lou tierça perdènt :
Franço : 19718 décès e segur mai de 20.000 emé li gènt
countamina pèr lou virus que soun mort à soun oustau...
Chifro pèr l’Espagno : 20.639 mort e l’Italìo : 23.227 mort
Sian en trin de prevèire lou tourna regulié de vosto revisto Li Nouvello de Prouvènço. Dins l’espèro vous mandan uno garbo d’info sus la situacioun atualo à respèt de la pandemìo dóu corona-virus, apela tambèn covid-19. Aqueste tèste es apoundu en fourmat PDF à noste mandadis. Poudrés, à voste tour, lou manda en tóuti vòsti couneissènço, pèr faire uno CADENO PROUVENÇALO de reinfourmacioun.
2) Li manifestacioun anulado e mantengudo (raro)
2.1. La Recampado, en Vaucluso, di Fiò de Sant-Jan à Bedouin, es anulado, ansin que li Fiò de Sant-Jan dis Assouciacioun e di vilage. Rendès-vous en 2021. Sara pas poussible, tambèn, de faire veni la flamo dóu Canigou.
2.2. Amountagnage di fedo : li Fèsto de l’amountagnage en Prouvènço soun anulado à seloun de Crau, Sant-Roumié, Castelano, Vinoun etc, mai la Fèsto de l’Amountagnage de Bedouin es mantengudo, se fara lou 14 de Jun, à 5 ouro 30 de tantost, emé li 4.000 bestio de la Famiho Montagard, faudra pas la manca. En catalougno se fara dins lou Massiéu dis Albera à la debuto dóu mes de Mai.
2.3. Mountèu. Lou Roumavage de la Sant-Gènt es anula. Rendès-vous en 2021.
2.4. Sèto : anulacioun de la Sant-Pèire.
2.5. Primo de Castèu-Nòu de Papo : rendès-vous li 10 e 11 d’Abriéu de 2021.
2.5. Manifestacioun de bouvino en Prouvènço e Lengadò. Li 116 manado qu’avèn se fan de marrit sang. Sabèn, deja, qu’emé li Feria anulado, de manifestacioun de bouvino lou soun tambèn. Afaire de segui.
2.6. Avignoun. Quauqui troupo dóu Of aurien dins l’idèio de douna d’espetacle après lou 15 de Juliet.
2.7. De tras-que noumbróusi manifestacioun dis Assouciacioun PARLAREN soun estado tambèn anulado dins li despartamen Aup de Prouvènço-Auto, Bouco de Rose, Droumo e Vaucluso. Li signalaren dins un prouchan buletin. E tambèn signalaren li manifestacioun anulado d’ùni de nòstis ami dins lou despartamen dóu Var.
3) Lou couiouna-virus cansoun de Jan-Bernat Platevin.
Vaqui la musico, poudès vous n’en servi coume voulès :
(4) Au 18.04.2020 à 18 h la situacioun en Franço, pèr la pandemìo de coronavirus, èro de :
- 12.069 mort en espitalisacioun + 7649 mort en EHPAD, siegue un toutau de 19.323 mort.
Aqueste toutau pamens pren pas encaro en comte les décès à doumicile degu au virus. De Mars de 2019 à Mars de 2020 i’agu un surplus d’aquéli décès dins Franço entiero de + 9%. Veiren ço que dounara l’INSEE emé li remounado de l’estat-civil. Pièi aquéli d’Abriéu de 2019 à Abriéu de 2020. Coume marchant deja vers li 20.000 mort, avèn de crègne de passa l’Italìo...
5) Pèr la Regioun PACA e d’uni despartamen dóu Miejour, au 18.04.2020, avian li chifro seguènt en resoun de la pandemìo de covid-19 :
Aup de Prouvènço-Auto: 6 mort, 39 espitalisacioun, 3 reanimacioun.
Ardecho : 49 mort, 110 espitalisacioun.
Ariejo: 2 mort, 14 espitalisacioun.
Audo : 42 mort, 68 espitalisacioun
Aup-Marino : : 98 mort, 279 espitalisacioun, 55 reanimacioun.
Àutis-Aup : 6 mort, 38 espitalisacioun, 9 reanimacioun.
Auto-Lèiro : 6 mort, 39 espitalisacioun.
Aveiroun : 19 mort, 65 espitalisacioun.
Bouco-de-Rose : 251 mort, 1049 espitalisacioun, 218 reanimacioun.
Cantau : 22 espitalisacioun, 0 mort.
Droumo : 100 mort, 173 espitalisation.
Erau : 90 mort, 169 espitalisacioun.
Gard : 31 mort, 115 espitalsatioun.
Lousèro : 0 mort, 5 espitalisacioun.
Pirenèu Óurientau (Catalougno) : 24 mort, 76 espitalisacioun.
Var : 84 mort, 317 espitalisacioun, 46 reanimacioun.
Vaucluso : 25 mort, 66 espitalisacioun, 25 reanimacioun.
En quau fau apoundre pèr la Regioun PACA 208 persouno morto en EHPAD e 81 residènt mort à l’espitau coumprés dins li chifro dis espitalisacioun.
Adounc pèr aquesto Regioun avian :
678 mort, 1795 espitalisacioun, 348 reanimacioun, manco li mort au siéu.
Pèr d’ùni d’àutri despartamen, que soun en foro de PACA, avèn que la chifro au 18.04.2020 e pas la chifro dis EHPAD councerni e di mort au siéu.
5) Quau se sièr de la clourouquino en debuto de malautié degu au coronavirus? :
Es emplegado pèr 50 païs dins lou mpounde. N’en fan partido, noutamen la Chino, li Païs-Bas, l’Iran, la Bèugico, l’Italìo (Loumbardìo), l’Argerìo, lou Marò, l’Indo (principau proudutour), lis USA (Estat de New-York) e, lou 16.04.2020, un decrèt, pres pèr la Russìo, autouriso de se servi de l’hydroxyneclourouquino (la Chino a fourni à la Russìo 68.000 boito de clouroquino). Ramentan que + un antibiouti fai soun efèt à la debuto de la malautié. Pèr quant au proufessour Raoult vèn d’anouncia que la pandemìo es en trin de desparèisse à Marsiho...Veiren bèn.
6) Evoulun de la situacioun dins lou mounde :
4.1 - Argerìo : 2629 cas pousitiéu au corona-virus, 375 mort.
4.2 : Catalunya (Espagno) : la chifro di mort es estado coumpletamen revisto, en tenènt comte di décès en EHPAD e à doumicilo. S’ELÈVO ARO À 7097 MORT, ço que moudifico la chifro espagnolo. E que fai dire à d’ùni Catalan : vau mies viéure en Óucitanìo (281 mort, 72.000 km2) qu’en liogo en Catalunya (7097 mort pèr...32.000 kM2 (L’Indépendant de Perpignan).
4.3. Indo : 16116 cas pousitiéu, 519 mort. Es lou païs que fabrico lou mai de clourouquino e que s’en sièr...Vèn de descurbi un nouvèu covid...
4.4. Japoun : 10.807 cas pousitiéu, 238 mort.
4.4. USA : 34.814 mort enregistra. Pamens, lou Canada vesin a‘gu que 1466 mort, tant coumpres 688 au Quebec. E, pèr segui la crounico dóu L..4, la situacioun demoro la memo dins li vaste dis anciàni terro indiano e di bisoun, emé, pamens d’aumentacioun limitado pas mai > South Dakota : 6 mort; North Dakota : 9 mort; Idaho (43 mort en liogo de 12, en resoun de l’Estat de Whasignton proche emé si 10.224 cas pousitiéu e 491 mort); Montana : 7 mort: Wyoming : 2 mort en liogo de 1. Siegue de tout biais que 67 mort tua pèr lou covid-19 pèr uno poupulacioun de 4.788.576 abitant...Fai toujour bon de viéure au Far-West...
COUME PÈR NOSTE CANTAU E NOSTO LOUSÈRO AQUÉSTIS ESTAT AMERICAN VIVON EM’UN ÈR PUR, UNO NATURO ENCARO PRESERVADO E UNO FORTO DISTANCIACIOUN SOUCIALO ENTRE LIS ABITANT (souvènt 2 abitant au KM2) LOU CORONAVIRUS, ADOUNC, A DE PENO PÈR SE I’ACLIMATA E RESCOUNTRA DE POURTAIRE CAPABLE DE L’ESPANDI. De nouta : Estat de New York 17.671 mort.
8) Evoulun de la situacioun sanitàri :
8.1. 542.651 signaturo pèr l’emplé de la clourouquino : la peticioun Douste-Blazy vers change.org : covid-19, petition douste-blazy, marcho desenant vers lou MILIOUN de signaturo.
8.2. Esperan la resulto dis estùdi dóu CHU d’Angié e de l’assai regiounau dóu CHU de Mount-Pelié.
9) Counfinamen - descounfinamen :
Lou gouvèr, se sèmblo, vèn de requiéula sus lou counfinamen óubligatòri di persouno dins l’age (à coumta de 65-70 an). Dèurien, mète acò au coundiciounau, pousquè se counfina se lou volon e, de tout biais, emplega de masco.
10) Lou cas dis Aup de Prouvènço-Auto, dis Aùtis Aup e dóu Vaucluso :
Nòsti legèire auran segur remarca qu’aquéli 3 despartamen soun gaire touca pèr lou corona-virus.
Li baile de l’Espitau d’Avignoun, dins d’entrèvo emé Vaucluse Matin, an nouta que sus 23 mort (pièi 25 au 19.04.2020) enregistra à l’Espitau Enri Dufaut, bon noumbre venien dóu Aut Vaucluse (Enclavo de Vaurias noutamen) e lou rèsto dóu bacin d’Avignoun.
Pèr-ço-que dis Aup de Prouvènço Auto e dis Àutis Aup la chifro toutalo di mort pèr li dous despartamen es que de 12 mort. Lis Aup de Prouvènço Auto an 163.915 abitant, siegue 24 abitant au km2, e is Àutis Aup an 141.284 abitant emé 25 abitant au km2, ço que li raprocho de la Lousèro emé si 15 abitant au km2 e 0 mort despièi la debuto de la pandemìo.
Pèr lou bacin d’Avignoun es un triangle que sa pouncho es au jougnènt de Durènço e dóu Rose. Beneficìo di grand courrènt d’èr que davalon dins si valèio e qu’empachon, belèu, lou virus de s’implanta. E pièi, e pièi, i’a tant de mounde eilamount que veion sus Avignoun sènso óublida la vierge daurado di Dom!
11) De bòni novo. Osco!
- La Regioun Sud (Prouvènço-Aup-Coustiero d‘Azur) vèn de croumpa 5.000.000 de masco. Saran destribuï à coumta dóu 22 d’Abriéu. 3,5 miloun saran pèr lou persounau sougnant, lis EHPAD, lis ajudo à doumicilo, li transpourtaire sanitàri, li farmacìo, medecin, infiermié, bioulougisto, dentisto, kiné...500.000 masco saran pèr li forço de l’ordre (gendarmo, pouliço naciounalo, poumpié, marin-poumpié)...1.000.000 de masco saran pèr li 900 coumuno de la Regioun qu’an mens de 20.000 abitant.
- Lou Grand Avignoun e li Vilo que n’an fan partido vènon de croumpa 350.000 masco. 100.000 saran pèr Avignoun que n’a croumpa 150.000 de mai : 200.000 saran destribuï à la poupulacioun à resoun de 2 masco pèr persouno.
- De coumuno van tambèn coumanda de masco : Mouriero-lez-Avignoun 11.000), Mountèu (20.000), Aurenjo (30.000), Vilanovo d’Avignoun (10.000), Lou Pountet (en coumando).
Jan-Glaude
Lou Prouvençau pèr li mòti emé Reinié Moucadel :
De qàuqui règo que soubravon de la 4enco leiçoun :
E aro, fai au mens tres semano que nous dison que li masco soun pas liuen, que van arriva, que van pas tarda d’arriva, e pamens n’i’a toujour pas pèr lis ambulancié, pèr li gendarmo e pèr tant d’autre… Ah! bouto, li causo soun pas simplo!!
Pichot Bonus dóu dissate :
Li masco, quin de sort! mai mounte soun li masco?
Chasque jour lou gouvèr nous dis : «Van arriva!».
Mai vesèn rèn veni e sèmblo qu’uno masco (1)
Nous enmasco (2) e li masco, ailas! arrivon pas…
N’i’avié trop, i’a dès an, n’i’avié plen li remiso!
Zóu, de large, couquin! fau tout jita ‘u Grand Trau!
Uno autro epidemìo? – Anen, avèn li clau,
Avèn li clau de tout, sian fort, vuei, sian li mèstre!
E pièi quand meme, sian au siècle vinto-un!
Anen, anen, i’aura pu jamai d’escaufèstre,
Lou mau, la countagioun, la mort, tout acò ‘s liuen!
- Segur, tout acò ‘s liuen, mai vaqui que s’abrivo
Sus la moudernita lou courouna-virus
E vaqui mai lou mau, la mort ‘mé si grand pivo
E sènso masco, ai! ai! pichot, sian nus e crus …
Vo, mai van arriva, van arriva, li masco,
Que n’avèn coumanda mai de cènt milioun!
- Mai quouro arrivaran? Pèr Ramèu o pèr Pasco?
E vesèn toujour pas veni li camioun!
Reinié Moucadèu
(1) Mèfi, en prouvençau, masco vòu dire tambèn «sorcière», rapelas-vous, dins Mirèio, la masco Taven… deux mots différents et pourtant les mêmes : «masque» et «sorcière». (2) Enmasca = ensorceler.
Cinquenco leiçoun : La Pèsto de 1720 à Maiano... (29/03/2020)
1 - Anen pas coumpletamen leissa toumba nòstis afaire de courouna-virus, mai anen faire un saut dins lou tèms… Anen, se voulès bèn, ana vèire un pau ço que se passè à Maiano en 1720 au moumen de la darriero grando epidemìo de Pèsto que i’aguè en Prouvènço. E pèr acò, vuei, vau just recoupia ço que n’en disié Danis Poullinet dins soun libre, «Maiano», pareigu en 1923, e deman ié revendrai encaro un pau…
2 - «Nous veicito en l’an 1720… la pèsto, l’orro (1) pèsto fai soun aparicioun. Marsiho, Arle, Avignoun, Sant-Roumié n’en soun lèu envahi. Noste conse (2) reçaup de M. de Jossaud, viguié de Tarascoun, l’ordre de plus res leissa sourti de l’endré, de demouli li pont, de barra li camin; de croumpa (3) d’òli, de sau e de drogo (4) pèr s’apara dóu mau. E pièi se designo lou mas de Berard pèr ié faire quaranteno.
3 - Mau-grat tóuti aquéli precaucioun, lou flèu (5) envahiguè Maiano e ié faguè 114 vitimo. Quento afrouso desoulacioun! Quant de dòu (6) e de lagremo! Lou pople e lou Counsèu s’acampon. Pèr ameisa (7) l’iro divino (10), decidon de faire vot (11) : 1° de douna i paure de l’endré, tóuti lis an, lou 25 de Mars, jour de la reünioun, 6 eimino de blad ; 2° d’assista à la proucessioun de sant Ro, tèsto nuso e pèd descaus, après avé coumunia lou matin.
4 - Enfin, coume à Marsiho ounte Mounsegne de Belzunce fai mirando, coume à Sant-Roumié, coume en d’àutri rode, la pèsto demenis e desparèis. M. de Jossaud que s’èro retira à Sant-Michèu, mando l’ordre de rasa lou mas de Berard… ».
(1) horrible - (2) maire - (3) acheter - (4) Mèfi, s’agis pas d’ana acheta d’aquique...Drogo à l’epoco vòu dire remèdi…les magasins qu’on appelait «Drogueries». (7) fléau - (8) deuil - (9) apaiser, calmer - (10) colère. - (11) faire un voeu, une promesse… ce qui explique l’apellation de « fêtes votives », liées à un voeu fait autrefois…
Sieisenco leiçoun : L’aiet (30/03/2020)
1 - Hòu, lis ami, avèn parla dóu counfinamen, de la clourouquino, di masco, de la pèsto de 1720…Ai pu rèn à dire, iéu…Siéu court di dous bout, coume disèn à Maiano…
2 - Mai quand meme, ai pensa que, dins li remèdi d’antan que se prenien en tèms de countagioun, n’i’avié un que pu res (personne) n’en parlo : l’aiet (l’ail)…
E me siéu avisa que, justamen, dins uno coumèdi qu’aviéu escricho en 1991, E faren l’aiòli!, pèço qu’avian jouga à Maiano emé mis ami dóu Tiatre de la Granouio, i’avié tout un passage, au segound ate (acte), coumpletamen premounitòri! mounte fasiéu dire à mi persounage tóuti lis avantage, li qualita e li vertu de l’aiet pèr lucha (lutter) contro touto meno (espèce) de malautié…
3 - Alor sarié belèu lou moumen, d’abord qu’avèn lou tèms, embarra que sian dins lou grand counfinamen, proumieramen, de pas esita à cacalucha (remplir, saturer) d’aiet nòsti salado, de pas esita de se manja un bon aiòli bèn redoulènt (odorant) e bèn aieta (bien fort en ail) à miejour, e, lou vèspre (le soir), pèr lou faire passa, de se béure uno bono aigo boulido…Em’acò, lou courouna, veirés, fara pas tant lou fièr… E, segoundamen, à coumta de deman e dous o tres jour de tèms vous vau douna lou tros d’E faren l’aiòli! que parlavo di vertu espetaclouso de l’aiet…
E s’acò vous preservo pas de l’infeicioun, aura au mens l’avantage, belèu, de vous faire rire…
Au buletin seguènt!
Li Nouvello de Prouvènço
- 16.04.2020
-
LN 5/6, en lengo nostro
Pèr Jan-Glaude ROUX
Franço : 17.920 décès e segur mai de 18.000 emé li gènt
countamina pèr lou virus que soun mort à soun oustau...
Chifro pèr l’Espagno : es de revèire que Catalougno a douna un nouvèu toutau de mort, e l’Italìo : 22.170 mort
Sian en trin de prevèire lou tourna regulié de vosto revisto Li Nouvello de de Prouvènço. Dins l’espèro vous mandan uno garbo d’info sus la situacioun atualo à respèt de la pandemìo dóu coronavirus, apela tambèn covid-19. Aqueste tèste es apoundu en fourmat PDF à noste mandadis. Poudrés, à voste tour, lou manda en tóuti vòsti couneissènço, pèr faire uno CADENO PROUVENÇALO de l’infourmacioun.
1) Lou couiouna-virus cansoun de Jan-Bernat Platevin.
Vaqui li coublet 4 à 5 (n’i’a 8 au toutau) :
Coublet 4:
Es uno malautié que se generaliso
Sabèn pas coume acò nous a toumba dessus.
Es un mau que fai pòu, un mau que terrouriso :
Degun l’avié previst, nimai Nostradamus!
N’en siéu espalanca e me desmouraliso,
Urousamen que lou Proufessour Diafouirus
A cerca jour e niue e a fa d’analiso
Pèr descurbi enfin lou Couiouna-virus.
R- Atencioun, de pas vous faire enverina.
Atencioun, de pas vous faire couiouna.
Coublet 5 :
Meme lou plus gaiard pòu agué la brounchito,
La fèbre de chivau, la coulico o lou sras.
E pièi pòu aganta tambèn l’apendicito,
L’esclapeto o l’erpès, la gripo o lou raumas.
Mai es mai enmerdant d’agué la couiounito :
Lou Couiouna-virus es un gros malinas
Que t’aganto pertout, a pas ges de limito,
Te fai veni couioun e meme couiounas!
R- Atencioun, de pas vous faire poutouna.
Atencioun, de pas vous faire couiouna. (La seguido dins LN.6)
2) Au 16.04.2020 à 18 h la situacioun en Franço, pèr la pandemìo de coronavirus, èro de :
- 11.060 mort en espitalisacioun + 6860 mort en EHPAD, siegue un toutau de 17.920 mort.
Aqueste toutau pamens pren pas encaro en comte les décès à doumicile degu au virus. De Mars de 2019 à Mars de 2020 i’agu un surplus d’aquéli décès dins Franço entiero de + 9%, mai emé de chifro mai aut pèr d’ùni Regioun e despartamen.
- Regioun «Hauts de France» : + 75 %; Seine Saint-denis : + 57 %; Haut-Rhin : + 97 %.
- Autis Aup , Gard, Audo : + 14,9%; Aup Marino, Var, Droumo, Eraut : de 15 à 30 %; Ardecho : + 30 %.
Adounc la chifro vertadiero di mort pèr lou coronavirus passo la chifro óuficialo de 17.167 mort e sian deja en marcho vers li 18.000...
3) Pèr la Regioun PACA e d’uni despartamen dóu Miejour, au 16.04.2020, avian li chifro seguènt en resoun de la pandemìo de covid-19 :
Aup de Prouvènço-Auto: 6 mort, 34 espitalisacioun, 3 reanimacioun.
Ardecho : 45 mort, 101 espitalisacioun.
Ariejo: 1 mort.
Aup-Marino : : 88 mort, 278 espitalisacioun, 12 reanimacioun.
Àutis-Aup : 4 mort, 42 espitalisacioun,
Auto-Lèiro : 27 espitalisacioun, 6 mort.
Aveiroun : 101 espitalisacioun, 45 mort.
Bouco-de-Rose : 228 mort, 1148 espitalisacioun, 253 reanimacioun.
Cantau : 28 espitalisacioun, 0 mort.
Droumo : 89 mort, 207 espitalisation.
Gard : 28 mort, 106 espitalsatioun, 36 reanimacioun.
Lousèro : 0 mort, 6 espitalisacioun 1 reanimacioun.
Var : 72 mort, 322 espitalisacioun, 45 reanimacioun.
Vaucluso : 23 mort, 69 espitalisacioun, 16 reanimacioun.
En quau fau apoundre pèr la Regioun PACA 152 persouno morto en EHPAD e 60 residènt mort à l’espitau coumprés dins li chifro dis espitalisacioun.
Adounc pèr aquesto Regioun avian :
573 mort, 1847 espitalisacioun, 439 reanimacioun.
Pèr d’ùni despartamen, que soun en foro de PACA, avèn pas la chifro dis EHPAD councerni e di mort au siéu.
5) Nouvèl estùdi dóu Professour Raoult :
A pourta sus 1061 malaut sougna en debuto de malautié emé l’hydroxyneclourouquino e un antibiouti bèn couneigu l’azythromycine.
Bilans :
973 malaut gari au bout de 10 jour.10 trasferi en siuen intensiéu.
31 espitalisa.
5 mort (persouno de 74 à 95 an aguènt d’àutri mourbideta).
L’emplé de la clourouquino a douna 91 % d’eficacita. Li trasfert en sieun intensiéu e lis espitalisa èron degu à l’estat avança du virus. L’hydroxyneclourouquino + un antibiouti fan soun efèt à la debuto de la malautié. Pèr aro esperan, estènt que li «chin» di labo mostron li dènt que volon pas qu’aquéu p...de Raoult ié manjo sa predo...
Pèr quant au proufessour Raoult vèn d’anouncia que la pandemìo es en trin de desparèisse à Marsiho...
6) Evoulun de la situacioun dins lou mounde :
4.1 - Argerìo : 2160 cas pousitiéu au coronavirus, 336 mort.
4.2 : Catalunya (Espagno) : la chifro di mort es estado coumpletamen revisto, en tenènt comte di décès en EHPAD e à doumicilo. S’ELÈVO ARO À 7097 MORT, ço que moudifico la chifro espagnolo. E que fai dire à d’ùni Catalan : vau mies viéure en Óucitanìo (281 mort, 72.000 km2) qu’en liogo en Catalunya (7097 mort pèr...32.000 kM2 (L’Indépendant de Perpignan).
4.3. Indo : 400 mort. Es lou païs que fabrico lou mai de clourouquino e que se n’en sièr...Vènon de descurbi un nouvèu covid...
4.4. USA : 29.897 mort enregistra. Pamens, lou Canada vesin a‘gu que 903 mort. E, pèr segui la crounico dóu L..4, la situacioun demoro la meme dins li vaste dis anciàni terro indiano e di bisoun, emé, pamens d’aumentacioun limitado à quàuquis unita e pas mai > South Dakota : 7 mort en liogo de 6); North Dakota : 9 mort en liogo de 7; Idago (12 mort en liogo de 6); Montana (7 mort en liogo de 6): Wyoming : 1 mort en liogo de 0. Siegue 36 mort tua pèr lou covid-19 pèr uno poupulacioun de 4.788.576 abitant...fai bon de viéure au Far-West...
La situacioun, is USA, a dounc d’èstre analisado en tenènt comte de la geougrafìo. Sus la costo bagnado pèr l’Oucean Atlanti, adounc la Costo Est, ounte i’a d’Estat forço poupla, lou coronavirus a fa de ravage. Mai, pèr li 6 Estat dóu Far-West, COUME PÈR NOSTE CANTAU E NOSTO LOUSÈRO AQUÉSTIS ESTAT AMERICAN VIVON EM’UN ÈR PUR, UNO NATURO ENCARO PRESERVADO E UNO FORTO DISTANCIACIOUN SOUCIALO ENTRE LIS ABITANT (souvènt 2 abitant auKM2) LOU CORONAVIRUS, ADOUNC, A DE PENO PÈR SE I’ACLIMATA E RESCOUNTRA DE POURTAIRE CAPABLE DE L’ESPANDI.
8) Evoulun de la situacioun sanitàri :
8.1. 530.000 signaturo pèr l’emplé de la clourouquino : la peticioun Douste-Blazy vers change.org : covid-19, petition douste-blazy, marcho desenant vers lou MILIOUN de signaturo.
8.2. Esperan la resulto dis estùdi dóu CHU d’Angié e de l’assai regiounau dóu CHU de Mount-Pelié.
8.3 (en francès) : Temouniage dóu Dr BESNAINOU, de Paris : «Traitement du Coronavirus : la lumière au bout du tunnel. Sur le Covid, la situation est assez stable à Paris, les choses s’améliorent un petit peu, il y a un peu moins de gens qui entrent en réanimation. Et ce qui est surtout la révolution, c’est que maintenant, et ça je le dis vraiment de tout mon coeur, et c’est vraiment très très important. Ça a beaucoup changé en deux mois, en un mois. On nous a embourbés pendant un mois avec «faut pas traiter les malades, faut leur donner du «Doliprane». En fait, on voyait nos patients arriver, leur état se dégrader, aller en réanimation, c’était une catastrophe».
9) Counfinamen - descounfinamen :
I’a proun tèms que sabèn que sian de c...aro sian counfina...mai faudrié pas qu’à la fin seguissian de c...fini o bèn de c...foutu...
9.1. La Valquirìo que presido à l’Éuropo, Ursula von der Leyden, a recoumanda que li vièi siegon counfina jusqu’à la fin de l’annado, estènt qu’en l’abscènci de vacin fau limita li countat emé lis ancian (e anciano).
9.2. Pèr la Franço sian counfina enjusqu’au 11 de Mai, encaro que pas tóuti : lou se-disènt counsèu scientifi a anouncia aièr que lou counfinamen perdurarié de delà d’aquesto dato pèr li persouno aguènt plus de 65-70 an; egalamen pèr li persouno qu’an uno ADL (Afeicioun de longo durado); egalamen pèr de jouine aguènt uno patoulougìo vo que soun bóusaru (obèses). Acò represènto 18 MILIOUN DE PERSOUNO que van countunia de «pedala dins lou m... au siéu.
10 Àutris info : la desbrando de la primo e de l’estiéu...
10.1- la Santo-Estello de Mendo es anulado.
10.2. La Sanch de Arle-sus-Tech en Catalougno es anulado.
10.3. De mouloun de Festenau, que devien se teni dins l’estiéu, soun anula.
10.4. Li Couregìo d’Aurenjo soun anulado.
10.5. Lou Festenau d’Avignoun es anula. Grosso perdo d’argènt pèr la vilo (la suvencioun de 12,6 milioun d’éurò de l’Estat sarié pas versado), cafè, bistro, gargoto, restaurat van cabussa - lougacioun perdudo pèr li loujamen dóu cèntre vilo pèr de festivalié que vendran pas etc). Dun autre las, Avignounenco e Avignounen van retrouba sa vilo.
11 . Questioun : Coume vai que l’Alemagno, qu’a uno poupulacioun mai drudo (83 milioun d’abitant) que la Franço, a ‘gu que 3569 mort dóu coronavirus e que vai descounfina? Esperan la responso... Jan-Glaude
Lou Prouvençau pèr li mòti…o li leiçoun de prouvençau de Reinié Moucadel pèr passa lou tèms en esprant de pus èstre counfina :
Proumiero leiçoun : Lou Counfinamen (25 – 03 – 2020) :
-1- Fau pas sourti de soun oustau.
-2- O alor fau sourti just pèr ana querre lou pan, li pasto, li tartifle (pommes de terre), un pau de froumage, quatre poumo d'amour (tomates), cinq pòrri (poireaux) e dos salado...
-3- Poudès sourti tambèn pèr faire un pau d'eisercice, mai pas mai d'uno ouro e pas trop liuen de voste oustau...
-4- E subre-tout, óublidés pas de prendre lou pichot fourmulàri mounte fau marca soun noum, sa dato de neissènço, soun adrèisso e lou moutiéu de soun desplaçamen... senoun riscas de vous prendre uno pruno o uno amello (amande) !!
Bon, deman assajaren la segoundo leissoun...E mèfi, au bout de sèt (7) leissoun, i'aura belèu interrougacioun escricho...
Amista en tóuti...
Segoundo leiçoun : La clourouquino... (26/03/2020) :
-1- Lou tipe que n'a parla lou proumié es un Marsihés, lou proufessour Raoult. Es un dis especialisto moundiau li mai recouneigu dins soun especialita.
-2- A di qu'avié pas trop mau marcha dins soun service e que faudrié belèu (peut-être) la counseia coume remèdi...
-3- A di tambèn qu'aquéu remèdi èro esta (en provençal, le verbe être se conjugue avec lui-même et pas avec le verbe avoir. C'est pour ça que les vieux disent souvent : "Je suis été bien malade la semaine dernière...surtout en ce moment !!), èro esta utilisa despièi au mens trento an dins lou mounde entié sènso pausa vertadieramen (véritablement) de proublèmo...
-4- Mai li catau (les pontes) de Paris an di qu'eici, an di qu'eila, basto an tourtiha dóu quiéu un bon moumen e an pas vougu se n'en servi...
-5- An miés ama faire si pròpris esperiènci en disènt que dins sièis (6) semano aurien la responso...
-6- Alor que tóuti li jour i'a de centeno de malaut que crèbon dóu Courouna... e que dins sièis semano, couquinasso, saren tóuti mort!
-7- Basto, iéu dise acò, mai siéu pas un grand saberut (savant) dins lis afaire d'infeicioun, de countagioun e nimai de clourouquino....mai quand meme... de fes que i'a (parfois) se n'en passo d'estranjo !! Anessias quand meme pas me dire (ne me dites pas) que tout acò es just un afaire (afaire est masculin en provençal) de councurrènci entre cercaire (chercheurs) o labouratòri ?!...
-8- Ah ! quand meme, se l'asard avias dins l'idèvo (si vous aviez le projet) de vous n'en servi, vau quand meme miés demanda d'abord à soun medecin...Ges d'auto-medicacioun.. Coumprés? Mèfi ! - 13.04.2020
-
LN4
Franço : 14.967 décès e belèu mai de 15.000 emé li gènt
countamina pèr lou virus que soun mort au siéu...
Espagno : 16.972 Italìo : 19.468
Sian en trin de prevèire lou tourna regulié de vosto revisto Li Nouvello de de Prouvènço. Dins l’espèro vous mandan uno garbo d’info sus la situacioun atualo à respèt de la pandemìo dóu coronavirus, apela tambèn covid-19. Aqueste tèste es apoundu en fourmat pdf à noste mandadis. Poudrés, à voste tour, lou manda en tóuti vòsti couneissènço, pèr faire uno cadeno prouvençalo de l’infourmacioun.
1) Macron : a bèn parla...mai de qu’a dit...Finalamen sian counfina enjusqu’au 11 de Mai (au mens)...Veiren bèn...A coumprés que la situacioun es di gravo e qu’auren besoun de tóuti...A pas bèn coumprés, pamens, que lou Pople Françés demando de comte à prepaus di mancamen dins la lucho contro lou coronavirus, e que faudra bèn ié presenta e belèu sacrifica de tèsto...
2)Au 13.04.2020 à 18 h la situacioun en Franço, pèr la pandemìo de coronavirus, èro de :
- 9588 mort en espitalisacioun + 5379 mort en EHPAD, siegue un toutau de 14.967 mort, e de 27.718 persouno garido.
Aqueste toutau pamens pren pas encaro en comte les décès à doumicile degu au virus. De Mars de 2019 à Mars de 2020 i’agu un surplus d’aquéli décès dins Franço entiero de + 9%, mai emé de chifro mai aut pèr d’ùni Regioun e despartamen.
- Regioun «Hauts de France» : + 75 %; Seine Saint-denis : + 57 %; Haut-Rhin : + 97 %.
- Autis Aup , Gard, Audo : + 14,9%; Aup Marino, Var, Droumo, Eraut : de 15 à 30 %; Ardecho : + 30 %.
Adounc la chifro vertadiero di mort pèr lou coronavirus passo la chifro óuficialo de 14.967 mort e sian proubable, deja, à mai de 15.000...
3) Pèr la Regioun PACA avèn agu dins nòsti despartamen, despièi la debuto de la pandemìo enjusqu’au au 13.04.2020 :
En 04 : 5 mort, 33 espitalisacioun, 4 reanimacioun.
En 05 : 3 mort, 49 espitalisacioun, 13 reanimacioun
En 06 : 75 mort, 278 espitalisacioun, 79 reanimacioun.
En 13 : 182 mort, 1148 espitalisacioun, 270 reanimacioun.
En 83 : 61 mort, 289 espitalisacioun, 54 reanimacioun.
En 84 : 22 mort, 73 espitalisacioun, 17 reanimacioun.
En quau fau apoundre 212 persouno morto en EHPAD.
Adounc pèr nosto Regioun avèn agu despièi la debuto de la pandemìo :
503 mort, 18.876 espitalisacioun, 438 reanimacioun.
4) Despartamen vesin de PACA (à la dato dóu 12.04.2020):
En 07 : 40 mort, 102 espitalisacioun.
En 26 : 79 mort, 236 espitalisation.
En 30 : 26 mort, 100 espitalsatioun, 40 reanimacioun.
En 48 : 6, espitalisacioun , 1 reanimacioun, mort : 0.
Avèn pas li chifro dis EFPAD councerni.
5) Nouvèl estùdi dóu Professour Raoult :
A pourta sus 1061 malaut sougna en debuto de malautié emé l’hydroxynechloroquino e un antibiouti bèn couneigu l’azythromycine.
Bilans :
973 malaut gari au bout de 10 jour.
10 trasferi en siuen intensiéu.
31 espitalisa.
5 mort (persouno de 74 à 95 an aguènt d’àutri mourbideta).
L’emplé de la chloroquino a douna 91 % d’eficacita. Li trasfert en sieun intensiéu e lis espitalisa èron degu à l’estat avança du virus. L’hydroxynechloroquino + un antibiouti fan soun efèt à la debuto de la malautié. Pèr aro esperan, estènt que li «chin» di labo fan babau.
6) Evoulun de la situacioun dins lou mounde :
4.1 - Argerìo : 1825 cas pousitiéu au coronavirus, 275 mort.
4.3. Equatour (Americo latino) : es uno ecatoumbo.
4.3. Estat Uni : la situacioun a d’èstre analisado en tenènt comte de la geougrafìo. D’un, se lis USA soun forço countamina, la situacioun es bèn diferènto d’un coustat o de l’autre dóu Far-West.
Sus la costo bagnado pèr l’Oucean Atlanti, adounc la Costo Est, ounte i’a d’Estat forço poupla, lou coronavirus a fa de ravage enjusqu’au Missisipi e i Grand Lau : 20.253 mort, e la tuarié countùnio.
A parti de la costo bagnado pèr l’Oucean Pacifi atrouvan lis Estat gaire poupla e lis inmensita geougrafico dóu Far-west, de la frountiero emé lou Canado enjusqu’au Meissico. La Califournìo que, pèr lou pouplamen fai ecepcioun (39.557.045 abitant), a enregistra que 669 mort degu au coronavirus, alor que l’Estat de New-York (39.536.653 abitant), n’a enregristra 7847 de mort!
Ié caupon, dins lou Far-West, la zouno bèn pouplado dis Estat que
soun d’anciàni coulounìo espagnolo. Eici, tambèn, lou coronavirus a fa de ravage forço limita : Arizona (25 mort pèr 7.171.000 d’abitant), New-Meissico (26 mort pèr 2.059.179 d’abitant), Texas (254 mort pèr 29.000.000 d’abitant).
D’un autre las, lis anciàni plano e terro à bisoun dis Indian dóu Far-West counfiermon que soun pas toucado pèr lou coronavirus : Idaho (6 mort, pèr 1.567.582 abitant), Montana (6 mort pèr 1.069.000 abitant), Wyoming (0 mort pèr 577.737 abitant), South Dakota (6 mort pèr 814.180 abitant), North Dakota (7 mort pèr 760.07 abitant).
Aquéli 5 Estat represènton 1.035.072 km2, poupla de 4.788.576 abitant, em’uno óucupacioun umano au mètre carrat de : 2,3 abitant - 2,8 abitant- 4, 1 abitant e 7,2 abitant pèr l’Idaho.
COUME PÈR NOSTE CANTAU E NOSTO LOUSÈRO AQUÉSTIS ESTAT AMERICAN VIVON EM’UN ÈR PUR, UNO NATURO ENCARO PRESERVADO E UNO FORTO DISTANCIACIOUNSOUCIALO ENTRE LIS ABITANT : LOU CORONAVIRUS A DE PENO PÈR SE I’ACLIMATA E RESCOUNTRA DE POURTAIRE CAPABLE DE L’ESPANDIS.
4.4. Cas de la Grèço : A agu 2011 cas pousitiéu au coronavirus e 92 mort.
4.5. Courèio dóu Sud : lou coronavis que semblavo despareigu a refa soun aparicioun.
6) Vesito de Macron au Professour Raoult : Macron fuguè interpela pèr li sougnant dis espitau de Marsiho que mancon de masque, blodo, materiau medicau etc.
7) Morgo funeràri de Rungis : li mort soun entre li cadabre de biòu charoulés e di móutoun tua pèr l’Aïd. La Prefeituro de poiliço de Paris fai paga 250 éurò pèr la plaço d’uno caisso de defunt. Ié fau apoundre, pèr li maleiróusi famiho, la soumo de 50 éurò pèr se ié reculi pendènt 1 ouro.
8) Evoulun de la situacioun sanitàri :
8.1. 503.790 signaturo pèr l’emplé de la Chloroquino : la peticioun Douste-Blazy vers change.org : covid-19, petition douste-blazy, marcho desenant vers lou MILIOUN de signaturo.
8.2. Lou CHU d’Angers a lança un estùdi sus l’emplé de l’hydroxychloroquino.
8.3. Lou CHU de Mount-Pelié a lança un assai regiounau, mena pèr lou Proufessour Jaume Reynes, sus l’emplé de l’hydroxychloroquino. 150 persouno saran testado. Lou CHU dóu Clapas sara assoucia pèr l’assai emé lou CHU de Nime, li CH de Perpignan, Narbouno, Beziés, Sèto e Roudès.
8.4. Lou Labouratòri Phrusten d’Haïfa, en Israël, afiermo que metra en
prouducioun d’eici la fin de Jun, un vacin contro lou coronavirus.
8.5. Tres mège american dison qu’an trouba un tratamen, contro lou coronavirus. Afaire de segui.
8.6 - Assai en Alsaço (Agoravox - L’Est republicain) pèr sougna de gènt countamina à la faso 1 o 2 de l’infeicioun, emé l’azidthromycine + de zinc, metau classi pèr ranfourça li pouprieta anti-bateriano dis anti-biouti. Despiè qu’an aplica aqueste proutoucole, l’espitalisacioun es pus necito..
9) Counfinamen - descounfinamen :
I’a proun tèms que sabèn que sian de c...aro sian counfina...mai faudrié pas qu’à la fin seguissian de c...fini.
9.1. La Valquirìo que presido à l’Éuropo, Ursula von der Leyden, a recoumanda que li vièi siegon counfina jusqu’à la fin de l’annado, estènt qu’en l’abscènci de vacin fau limita li countat emé lis ancian (e anciano).
9.2. Pèr la Franço sian counfina enjusqu’au 11 de Mai, après veiren bèn. Pèr l’Espagno lou descounfinamen sarié lou 29 de Mai e pèr l’Italìo lou 3 de Mai.
10 Àutris info :
* Emé lou counfinamen i’a’gu 40 % de mort en mens sus li routo au mes de Mars.
* Fèsto de Baiouno : sarié repourtado à l’autouno.
* Balaruc : l’estacioun termalo es devengudo uno vilo morto.
* Kéké (escais-noum dóu menistre de l’interiour) a agu lou fège de requiciouna 3.500.000 de masque arriva de Chino sus l’aérouport de Mulhouso.
Èron esta coumanda pèr la Regioun Bourgougno-Franche-comté qu’a reüssi, fin finalo, d’en recupera uno partido.
* Reformo di Retrèto : déurié èstre messo au placard.
* La Buzyn («elle savait tout et elle n’a rien fait» es estado reintegrado à l’AP-HP, à hôpital militàri Percy de Clamart.
11. E pèr rigoula un pau, vaqui lou proumié coublet (n’i’a vuei) de la nouvello cansoun de Jan-Bernat Plantevin :
LOU COUIOUNA-VIRUS
1 - Desempièi quàuqui tèms i’a uno epidemìo
Que s’escampiho lèu, dins touto la Regioun.
Lis ome e li droulas, li femo emai li fiho
Poudran pas s’escapa d’aquelo countagioun.
Sabèn quasimen rèn de sa patoulougìo :
Es un malur e meme uno maladicioun.
Que poudrié de segur decima la patrìo
E s’empega tambèn à tóuti li nacioun (...).
Jan-Glaude
Li Nouvello de Prouvènço - foutò de l'estage de Sant-Martin - 20.02.2018
Message de nost'ami Jan Glaude Roux
Çai-joun la foutò de l'estage de Sant-Martin ounte fuguerian gentamen aculi pèr "La Clapouiro"
Erian 55, majamen vengu di Bouco de Rose (Sant-Martin, Fos de Mar, Arle, Malomort-de-Prouvènço, Lambesc, Gardano, Ais-de-Prouvènço, Arle, Marsiho etc), mai tambèn d'Avignoun, Caumount, Veisoun, Mouriero.
Foutò de l'estage de Bedarrido - 27.01.2018
Message de nost'ami Jan Glaude Roux
Çai-joun la foutò de l'estage de Sant-Martin ounte fuguerian gentamen aculi pèr "La Clapouiro"
Erian 55, majamen vengu di Bouco de Rose (Sant-Martin, Fos de Mar, Arle, Malomort-de-Prouvènço, Lambesc, Gardano, Ais-de-Prouvènço, Arle, Marsiho etc), mai tambèn d'Avignoun, Caumount, Veisoun, Mouriero.
Derniers commentaires
Andrée, Michou, Gabriel,
Es fouèsso grevanço Mirèio...
Amista. Danièlo
Gramaci Danielo pèr aquéu béu oumage à Grabrié Chabaud
Es normau Jàqui pèr Gabriéu, pèr lis autre ami e amigo de Parlaren mai es pas un plasi, ailàs... Amista. Danièlo
Ti gramaciéu Danièlo pèr lou poulit óumàgi fa à Gabriéu.